H επιλογή της Βοιωτίας

Για τη συνέχεια της ενδιαφέρουσας συζήτησης που ήδη έχει ξεκινήσει στο viotia, με γενικό τίτλο "Βοιωτία και Ενέργεια", δημοσιεύουμε ένα εμπιστευτικό έγγραφο του 2003 που υπογράφει ο τότε πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας καθηγητής ΕΜΠ κ. Παντελής Κάπρος και απευθύνεται στον τότε υπουργό Ανάπτυξης κ. Ακη Τσοχατζόπουλο.

Από το κείμενο προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία γενικής φύσεως, όπως ότι με τον νόμο 3175/2003 η ΔΕΗ αναλαμβάνει τη δέσμευση να μην επεκτείνει περαιτέρω τις παραγωγικές της δυνατότητες, στην ουσία δηλαδή να σταματήσει τις επενδύσεις και άλλα.

Ειδικότερο ενδιαφέρον για τη Βοιωτία παρουσιάζει το τέλος του εγγράφου όπου καθίσταται σαφές ότι όλες οι εναλλακτικές ιδιωτικές προτάσεις που υπάρχουν αφορούν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα κατασκευαστούν στον νομό μας. Αθήνα, 15.10.2003
Ε Μ Π Ι Σ Τ Ε Υ Τ Ι Κ Ο
Προς : ΥΠΟΥΡΓΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ κ. Α. Τσοχατζόπουλο
Θέμα : Προφορικό ερώτημα στις 13.10.2004 σχετικά με ενδεχόμενα έκτακτα μέτρα για τη διασφάλιση επάρκειας ηλεκτρικής τροφοδοσίας κατά το 2004
Σχετ. : α) Έγγραφο ΔΕΣΜΗΕ/4262/25.09.03 (Ι-12420)
β) Έγγραφο ΡΑΕ (Σεπτέμβριος 2002) γ)
Έγγραφο ΡΑΕ (Ιούλιος 2001) Κωδικός : Ο-4573
Αγαπητέ κ. Υπουργέ, Η απάντηση-πρόταση της ΡΑΕ στο ερώτημα που τέθηκε έχει ως εξής : Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ΡΑΕ όπως οφείλει σύμφωνα με το νόμο πραγματοποιεί μελέτες σχετικά με την πρόβλεψη της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και την επάρκεια της ηλεκτρικής τροφοδοσίας. Οι σχετικές μελέτες εκπονήθηκαν και δημοσιοποιήθηκαν τον Ιούλιο του 2001 και τον Σεπτέμβριο 2002. Οι μελέτες αυτές εντόπιζαν σημαντική αύξηση της ζήτησης οι οποίες σε συνδυασμό με την καθυστέρηση της έναρξης των νέων επενδύσεων στην ηλεκτροπαραγωγή, η οποία οφείλεται κυρίως στις στρεβλώσεις και τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείται στην Ελλάδα η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συντείνουν σε αυξημένο κίνδυνο να μην μπορεί να εξυπηρετηθεί κατά τις ώρες αιχμής το σύνολο του ηλεκτρικού φορτίου των καταναλωτών, ιδίως κατά τα έτη 2004-2006. Σε αλλεπάλληλες εκθέσεις της η ΡΑΕ τόνισε την ανάγκη να μεταβληθεί το θεσμικό πλαίσιο, πράγμα που έγινε με επιτυχία στο τέλος Ιουλίου του 2003. Οι επισημάνσεις αυτές της ΡΑΕ συνάντησαν απόρριψη εκ μέρους της ΔΕΗ σε όλες τις συναντήσεις με τον Υπουργό Ανάπτυξης που έλαβαν χώρα κατά το 2001 και 2002. Η ΔΕΗ αλλά και η ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ και άλλοι συνδικαλιστικοί φορείς της ΔΕΗ, κατηγόρησαν ευθέως τη ΡΑΕ ότι κινδυνολογεί προκειμένου δήθεν να προωθήσει τις ιδιωτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Η ΔΕΗ για να αντικρούσει τις επισημάνσεις της ΡΑΕ, επικαλέσθηκε το επιχείρημα της διαθεσιμότητας επαρκών εισαγωγών. Αντίθετα η ΡΑΕ, τόνιζε πάντοτε την επισφάλεια που αναγκαστικά συνδέεται με τις εισαγωγές σε μία περιοχή όπως η δική μας, η οποία δεν έχει αναπτύξει ενιαία εσωτερική αγορά ηλεκτρισμού. Σήμερα, η ΔΕΗ έρχεται να επιβεβαιώσει τις έγκαιρες επισημάνσεις της ΡΑΕ, όμως σκόπιμα περίμενε την τελευταία στιγμή, ώστε να είναι δύσκολο να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα μέσω της απελευθερωμένης αγοράς και να αναγκασθεί η πολιτική ηγεσία να αναθέσει στη ΔΕΗ απευθείας την επίλυσή του, πράγμα που θα ενισχύσει περαιτέρω τη δεσπόζουσα θέση της ΔΕΗ και θα στρεβλώσει περισσότερο την αγορά ίσως καθυστερώντας ή και αποτρέποντας τις ιδιωτικές επενδύσεις ηλεκτροπαραγωγής, οι οποίες διευκολύνονται με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο 3175/2003. Παρόμοια καταχρηστική τακτική ακολούθησε η ΔΕΗ και στην υπόθεση του Λαυρίου, αλλά και στα νησιά όπου επικαλούμενη έκτακτες ανάγκες επιδιώκει να επεκτείνει τη θέση της κατ’ ανάθεση και όχι μέσω των διαδικασιών της αγοράς, όπως προβλέπει ο Νόμος και απαιτούν οι Κοινοτικές Οδηγίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του 2004, το έγγραφο του ΔΕΣΜΗΕ αποκαλύπτει επίσης παραβίαση των βασικών κανόνων δεοντολογίας τους οποίους οφείλει να ακολουθεί ένας ανεξάρτητος Διαχειριστής του Συστήματος, σύμφωνα με τις Κοινοτικές Οδηγίες και την πρακτική σε όλη την Ε.Ε. Ο ανεξάρτητος Διαχειριστής οφείλει να δρα χωρίς διακρίσεις και υπό την εποπτεία της ΡΑΕ. Αντίθετα στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ΔΕΣΜΗΕ δεν ενημέρωσε τη ΡΑΕ και το ΥΠΑΝ και προχώρησε σε μονομερείς συζητήσεις με ένα μόνον παίκτη της αγοράς, τη ΔΕΗ ως παραγωγό, χωρίς να καλέσει και τους λοιπούς ήδη αδειοδοτημένους παραγωγούς, οι οποίοι έχουν δυνατότητες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα εφόσον εφαρμοσθεί η δυνατότητα που παρέχει ο Νόμος σχετικά με τη σύναψη συμβάσεων με τον ΔΕΣΜΗΕ για την παροχή επικουρικών και εφεδρικών υπηρεσιών. Μάλιστα ο νόμος 2773, ήδη από την έκδοσή του 1999 επιβάλλει στον ΔΕΣΜΗΕ να επιτελεί τις αρμοδιότητές του χωρίς διακρίσεις και μάλιστα χωρίς διακρίσεις υπέρ των μετόχων του. Τυχόν επίκληση νέων εκτάκτων γεγονότων που δεν θα μπορούσαν να προβλεφθούν, όπως ο καύσωνας στην Ιταλία και τα προβλήματα του Δούναβη, είναι ανυπόστατη, δεδομένου ότι τόσο η ΡΑΕ όσο και ο ίδιος ο ΔΕΣΜΗΕ έχουν επανειλημμένα τονίσει την αβεβαιότητα των εισαγωγών. Ήταν δε γνωστό πριν από 1½ χρόνο ότι η Ιταλία πλέον ταυτοχρονίζει την αιχμή φορτίου με την Ελλάδα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ούτε επίσης υπάρχει ζήτημα απρόβλεπτης αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, δεδομένου ότι είναι γνωστό ότι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2003 ο ρυθμός αύξησης ξεπέρασε το 7%. Το ζήτημα είναι ότι η Διοίκηση δεν μπορεί να υποκύπτει σε εκβιαστικές καταστάσεις και να ακυρώνει μια πολιτική διαρθρωτικών αλλαγών και προσέλκυσης νέων επενδυτικών πόρων, επειδή Δημόσιες επιχειρήσεις αρνούνται στην ουσία να συνεργασθούν σωστά και να διευκολύνουν την πολιτική αυτή.
Β. ΠΩΣ ΤΙΘΕΤΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΟΥ 2004
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι δεν τίθεται θέμα επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας κατά το μήνα διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων γιατί η ζήτηση του μήνα αυτού θα είναι μειωμένη. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχει μεγαλύτερος από το κανονικό κίνδυνος περικοπών φορτίου κατά τους μήνες αιχμής φορτίου, δηλαδή τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2004, οι οποίοι μάλιστα προηγούνται του μήνα διεξαγωγής των Αγώνων. Επισημαίνεται ότι, πρόκειται για κίνδυνο και όχι για βεβαιότητα. Η επάρκεια ηλεκτρικής ενέργειας μετράται με την πιθανότητα να μην μπορεί να εξυπηρετηθεί η ζήτηση εξ ολοκλήρου, γιατί πάντοτε υπάρχει πιθανότητα βλαβών των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ή μη διαθεσιμότητας των εισαγωγών. Για το λόγο αυτό πρέπει να υπάρχει εφεδρεία ισχύος, η οποία κατ’ ελάχιστο τίθεται από τους Κώδικες στο 15%. Η χώρα κατά τα έτη 2003-2006 έχει σαφώς χαμηλότερο ποσοστό εφεδρείας πράγμα που δημιουργεί τον κίνδυνο μη εξυπηρέτησης φορτίου. Δεν πρέπει να συγχέεται το γενικό πρόβλημα επάρκειας εφεδρείας με το ειδικό πρόβλημα της ευστάθειας στην Αττική. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με ειδικές διατάξεις και κατασκευές στο Σύστημα Μεταφοράς, πράγμα που έχει συμπεριληφθεί στη ΜΑΣΜ η οποία έχει εκδοθεί με Υπουργική Απόφαση.
Γ. ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟ 2004
Τα μέτρα που προτείνει ο ΔΕΣΜΗΕ έχουν προταθεί από τον ίδιο και τους άλλους φορείς ήδη από το καλοκαίρι του 2001. Τα μέτρα αυτά ταξινομούνται ως εξής : 1. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η διαθεσιμότητα ισχύος των υφιστάμενων θερμικών μονάδων είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί σχολαστικό πρόγραμμα συντήρησης όπως προβλέπει και ο Κώδικας σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΔΕΣΜΗΕ. Δεν πρέπει να γίνει οικονομία στο κόστος συντήρησης, ούτε εντατική χρήση των μονάδων κατά τις χρονικές περιόδους εκτός των κρίσιμων μηνών αιχμής. Το πρόγραμμα συντήρησης 2003-2004 πρέπει να γίνει γνωστό άμεσα και να είναι λεπτομερές (συνεργασία ΔΕΗ και ΔΕΣΜΗΕ). 2. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η διατιθέμενη ισχύς των υδροηλεκτρικών κατά τους κρίσιμους θερινούς μήνες είναι αναγκαίο να γίνει ετήσιο πρόγραμμα ορθολογικής χρήσης του νερού και να αποφευχθεί κάθε μη απαραίτητη παραγωγή από υδροηλεκτρικά κατά τις χρονικές περιόδους των θερινών μηνών. Για το σκοπό αυτό η ΡΑΕ εξέδωσε απόφαση περιορισμού κατά το 2004 των εξαγωγών – διαμετακομίσεων γιατί παρατηρήθηκε κατά το 2002 και 2003 η ταυτόχρονη εισαγωγή και εξαγωγή ενέργειας από τη ΔΕΗ πράγμα που έμμεσα οδηγεί σε αυξημένη χρήση των υδροηλεκτρικών, πράγμα που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με την απορρόφηση των εισαγωγών εντός της Ελληνικής Επικράτειας. Λεπτομερείς εκθέσεις επί του θέματος έχει κοινοποιήσει η ΡΑΕ. Το ετήσιο πρόγραμμα χρήσης υδροηλεκτρικών που θα περιλαμβάνει αποφυγή διαμετακομίσεων πρέπει άμεσα να γίνει γνωστό και να ελεγχθεί από τη ΡΑΕ (εκπόνηση ΔΕΗ σε συνεργασία με ΔΕΣΜΗΕ). 3. ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ΜΑΣΜ Το πρόβλημα των καθυστερήσεων στην εκτέλεση της ΜΑΣΜ από τη ΔΕΗ έχει επισημανθεί. Όμως δεν επιτρέπεται καμία καθυστέρηση για τα έργα ΜΑΣΜ της Αττικής, όπως αναφέρει και ο ΔΕΣΜΗΕ. Οι καθυστερήσεις αυτές στην Αττική δεν είναι γνωστές στη ΡΑΕ και ο ΔΕΣΜΗΕ που έχει την ευθύνη της επίβλεψης οφείλει να ενημερώσει και να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα. Οι καθυστερήσεις αυτές αποτελούν αντικείμενο εξέτασης για παραβίαση όρων της Άδειας τόσο της ΔΕΗ όσο και του ΔΕΣΜΗΕ. Η ΡΑΕ έχει πλέον ευθύνη να κινήσει διαδικασία επιβολής κυρώσεων για τις καθυστερήσεις στην εκτέλεση της ΜΑΣΜ. Ειδικά για τα έργα της Αττικής, η ΔΕΗ και ο ΔΕΣΜΗΕ πρέπει να υποβάλλουν άμεσα δεσμευτικό και λεπτομερές πρόγραμμα – χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των έργων. 4. ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 2004 Η ΔΕΗ πρέπει να επαναλάβει τις προσπάθειες συμβολαιοποίησης εισαγωγών για το 2004 τώρα που σταδιακά αποκαθίσταται το επίπεδο του νερού στα ποτάμια της Βαλκανικής και εμφανίζονται πιο αισιόδοξες προοπτικές. Δεν πρέπει από τη ΔΕΗ να τεθεί θέμα υψηλού προσφερόμενου τιμήματος για τις εισαγωγές του 2004, δεδομένου ότι έχουν συμβολαιοποιηθεί μεγάλες εξαγωγές της Βαλκανικής προς το Ιράκ μέσω Τουρκίας σε ακριβότερες τιμές. Η εμπειρία του πρόσφατου διαγωνισμού που έκανε η ΔΕΗ δείχνει ότι, παρά τις ανάγκες του 2004, θέτει αυστηρότατα όρια στην τιμή εισαγωγών. Η ΡΑΕ θα εγκρίνει άμεσα τις προκηρύξεις των διαγωνισμών του ΔΕΣΜΗΕ για τη δέσμευση από τρίτους προμηθευτές της χωρητικότητας εισαγωγών στις διασυνδέσεις και θα θέσει αυστηρότατους όρους, ώστε όσοι προμηθευτές δεσμεύσουν ισχύ πράγματι να τη χρησιμοποιούν κατά το 2004. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει η ΔΕΗ να προγραμματίσει εγκαίρως και να συμβολαιοποιήσει τις εισαγωγές για το 2004. Η ΔΕΗ οφείλει να ενημερώσει για τα αποτελέσματα των προσπαθειών της για τη συμβολαιοποίηση εισαγωγών για το 2004. 5. ΜΕΤΡΑ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΦΟΡΤΙΟΥ Η ΔΕΗ σε συνεργασία με τον ΔΕΣΜΗΕ πρέπει να εκπονήσει λεπτομερές σχέδιο περικοπής φορτίου συγκεκριμένων καταναλώσεων, ώστε αυτή να πραγματοποιηθεί αν χρειασθεί τις κρίσιμες ώρες αιχμής των θερινών μηνών. Το πρόγραμμα περικοπής πρέπει νασυμπεριλάβει : α) τα ορυχεία της ΔΕΗ, β) μεγάλες βιομηχανίες για τις οποίες θα δίδεται κίνητρο μέσω των υπό συζήτηση αυτές τις ημέρες (υπόθεση ΡΑΕ με ΒΙΟΧΑΛΚΟ) μικρών τροποποιήσεων των τιμολογίων για τους πελάτες Α150, γ) εφαρμογής των διατάξεων για τις αρδεύσεις κατά τις ώρες αιχμής. Δυστυχώς δεν υπάρχει χρόνος και είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας για την εφαρμογή διακοπτομένων τιμολογίων ή την πραγματοποίηση καμπάνιας για εξοικονόμηση ενέργειας (πράγμα που θα δημιουργούσε και αρνητικές επιπτώσεις κατά το 2004). 6. ΝΕΑ ΕΦΕΔΡΙΚΗ ΙΣΧΥΣ Σύμφωνα με τον Νόμο και την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τον ηλεκτρισμό, αν συντρέχει λόγος έκτακτης ανάγκης ακολουθείται οπωσδήποτε διαδικασία διαγωνισμού. Τυχόν απευθείας ανάθεση στη ΔΕΗ μέσω άδειας παραγωγής για νέα αεριοστροβιλική μονάδα θα έχει αρνητικότατες συνέπειες για την προσπάθεια που καταβάλλεται για την οριστικοποίηση των ιδιωτικών ηλεκτροπαραγωγικών επενδύσεων, γιατί έτσι η Κυβέρνηση αθετεί την «υπόσχεση» που έδωσε τόσο με την Άδεια της ΔΕΗ στο Λαύριο όσο και στο Νόμο 3175/2003 (στη διάταξη για τα 1600MW της ΔΕΗ), ότι δεν θα επιτρέψει προς το παρόν την επέκταση του συνολικού παραγωγικού δυναμικού της ΔΕΗ. Τυχόν δικαιολογία ότι θα επιτραπεί μόνο ενοικίαση του αεριοστροβίλου και μετά θα γίνει αποξήλωση δεν πείθει κανένα. Όλοι είναι βέβαιοι ότι αμέσως μετά η ΔΕΗ, με πρόσχημα την Αττική και την αύξηση της ζήτησης που θα συνεχίζεται, θα ζητήσει την μόνιμη παραμονή του αεριοστροβίλου στο Λαύριο. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εν ενεργεία δύο άδειες παραγωγής για αεριοστρόβιλο στη Βοιωτία, πράγμα που διευκολύνει ακόμα περισσότερο την ευστάθεια στην Αττική. Οι άδειες αυτές είναι αφενός της ΕΛΒΑΛ, αφετέρου της Τεχνικής Ένωσης. Επίσης και οι άλλοι αδειούχοι παραγωγοί της Βοιωτίας, δηλαδή ENEL-Προμηθέας Γκάζ και ΤΕΡΝΑ προβλέπουντην εγκατάσταση αεριοστροβίλων. Δεν είναι επομένως μόνο η ΔΕΗ υποψήφια για να αναθέτει τυχόν εγκατάσταση νέας αεριοστροβιλικής ισχύος για να λειτουργεί το καλοκαίρι του 2004. Σύμφωνα με το Νόμο και τους Κώδικες, η ανάθεση αυτή εμπίπτει στις διατάξεις για τη σύναψη από τον ΔΕΣΜΗΕ σύμβασης για εφεδρική ισχύ και επικουρικές υπηρεσίες. Ο ΔΕΣΜΗΕ υποχρεούται να ακολουθήσει διαγωνιστική διαδικασία, οι χρόνοι της οποίας όμως μπορεί να συντομευθούν στις 23 ημέρες λόγω κατεπείγοντος. Η σύμβαση που θα παραχωρηθεί θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά : Υποχρέωση Συμβαλλόμενου: Διαθεσιμότητα 120-150MW αεριοστροβιλικής μονάδας κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο των ετών 2004, 2005, 2006. Επίσης η μονάδα θα είναι σε θέση να προσφέρει επικουρικές υπηρεσίες (άεργος ισχύς). Υποχρέωση ΔΕΣΜΗΕ : Καταβολή Τιμήματος Διαθεσιμότητας κατά τα τρία (3) έτη, το οποίο αντιστοιχεί στο σταθερό και κεφαλαιουχικό κόστος της μονάδας. Όταν λειτουργεί η μονάδα θα υποβάλλει προσφορές μεταβλητού κόστους στην Οριακή Τιμή του Συστήματος, οπότε θα ανακτά το κόστος του καυσίμου. Ανάκτηση του κόστους από τον ΔΕΣΜΗΕ : Σύμφωνα με τους Κώδικες το κόστος του τιμήματος διαθεσιμότητας ανακτάται μέσω του Κοινού Ταμείου του Συστήματος (Uplift) στο οποίο καταβάλλουν τα αναλογούντα ποσά οι προμηθευτές (και η ΔΕΗ ως προμηθευτής). Η ΡΑΕ έχει έτοιμα τα τεύχη και τα σχέδια συμβάσεων για τον διαγωνισμό αυτό. Η ΡΑΕ όπως της ζητήθηκε, διερεύνησε τις δυνατότητες των αδειούχων παραγωγών να εγκαταστήσουν εγκαίρως αεριοστροβιλική μονάδα στη Βοιωτία. Τα αποτελέσματα της διερεύνησης είναι ενθαρρυντικά υπό την προϋπόθεση ότι η διαδικασία διαγωνισμού και ανάθεσης θα προχωρήσει γρήγορα εντός του Οκτωβρίου . Τα αποτελέσματα της διερεύνησης έχουν ως εξής :
α) ΤΕΡΝΑ : θέση Αγ. Νεκτάριος Βοιωτίας, άμεση σύνδεση με γραμμές υψηλής τάσης και τροφοδοσίας με φυσικό αέριο. Η εταιρεία μπορεί να δεσμευθεί χωρίς κανένα πρόβλημα και έχει βρει αεριοστρόβιλο.
β) ΕΛΒΑΛ : θέση στο εργοστάσιό της στη Βοιωτία, όπου υπάρχουν όλες οι συνδέσεις και υποσταθμός 150 KV. Η εταιρεία ενδιαφέρεται και μπορεί να ανταποκριθεί μέχρι 100 MW.
γ) ENEL - Προμηθέας Γκάζ : Κατά πάσα πιθανότητα μπορεί να ανταποκριθεί για τη Χαιρώνεια Λειβαδιάς.
δ) Τεχνική Ένωση : Είναι σε θέση να ανταποκριθεί επίσης για θέση στη Βοιωτία.
Με εκτίμηση
Καθ. Π. Κάπρος Πρόεδρος ΡΑΕ