Μουσείο Μπενάκη: Η αρχιτεκτονική της Θεσσαλονίκης σε μία εκατονταετία

 

Εκθεση για τον εορτασμό των 100 χρόνων της ενσωμάτωσής της στο ελληνικό κράτος

     

Νέα Παραλία (Π. Νικηφορίδης, B. Cuomo, 2001-2013)

 

Η εικονογραφία της Θεσσαλονίκης μέσα από τα τυπολογικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά των κτιρίων της παρουσιάζεται στην έκθεση «Θεσσαλονίκη 1912-2012. Η αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας», που εγκαινιάζεται στις 16 Οκτωβρίου στο Μουσείο Μπενάκη (Νέο Κτίριο) στο πλαίσιο του εορτασμού της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της έκθεσης είναι ότι τα κτίρια που προβάλλονται καταδεικνύουν τις δυνατότητες, που θα είχε η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε μία πόλη, διαφορετική από τη σημερινή, εάν αυτά τα οικοδομήματα αποτελούσαν την πλειοψηφία και όχι τη μειοψηφία στις τελικές επιλογές φορέων και ιδιοκτητών.

Ορόσημο στην αλλαγή της εικόνας της πόλης αποτέλεσε, έτσι κι αλλιώς το 1912, καθώς γεγονότα, όπως ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος και η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 από τη μία μεριά και από την άλλη η μελέτη και η εφαρμογή του νέου σχεδίου, η ανοικοδόμηση, η μεταπολεμική ανασυγκρότηση, τα μεγάλα έργα της δεκαετίας 1955-1965, η ίδρυση της Πολυτεχνικής Σχολής και οι γενικοί οικοδομικοί κανονισμοί υπήρξαν οι αφετηρίες για μία διεξοδική ανάλυση και παρουσίαση της αρχιτεκτονικής της. Η εξέλιξη άλλωστε του αστικού χώρου της Θεσσαλονίκης υπήρξε πολυσήμαντη, πολυδιάστατη και ιδιαίτερα εντυπωσιακή.

Η μετεξέλιξη του εκλεκτισμού, που ήταν το κυρίαρχο αρχιτεκτονικό ρεύμα στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας σε μια ποικιλία τύπων και μορφών, στενά συνδεδεμένων με την νεοελληνική πραγματικότητα αλλά και τη διεθνή αρχιτεκτονική επικαιρότητα σηματοδοτεί τη σταδιακή μεταβολή μιας πόλης, πάντοτε ανοιχτής σε νέες ιδέες.

Βασικό κριτήριο λοιπόν για την επιλογή των έργων που παρουσιάζονται, είναι η αντιπροσωπευτική τους ικανότητα ως προς έναν ορισμένο κτιριακό τύπο ή αρχιτεκτονικό ρυθμό, η πρωτοτυπία, η ταυτότητα του φορέα - ιδιοκτήτη και η σημασία της εντολής στην παραγωγή του αρχιτεκτονικού έργου. Στην έκθεση έτσι, κάθε περίοδος συνθέτει μία ενότητα στην οποία είναι φανερή η κυρίαρχη τάση στην αρχιτεκτονική της πόλης. H μετάβαση από τη μια περίοδο στην άλλη αποκαλύπτει μια διαφορετική πόλη σε συνύπαρξη ή αντιπαράθεση με την προηγούμενη.

Η παρουσίαση επικεντρώνεται κυρίως στα ίδια τα κτίρια ενώ βασικός στόχος της έρευνας ήταν και ο εντοπισμός πρωτότυπου υλικού, σχεδίων και φωτογραφιών από την εποχή αποπεράτωσής τους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η έρευνα στο αρχείο της Πολεοδομίας Θεσσαλονίκης, στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, σε φωτογραφικά και σε προσωπικά αρχεία αρχιτεκτόνων, καθώς και η αποδελτίωση του ημερήσιου και περιοδικού τύπου έφερε στο φως άγνωστα ως σήμερα στοιχεία και υπέδειξε αρχιτέκτονες με αξιόλογο έργο. Εν τούτοις, οι ελλείψεις και οι παραλείψεις σε μια τέτοια προσπάθεια ήταν αναπόφευκτες. Ιδιαίτερα στις τελευταίες δεκαετίες, όπου τα κτήρια δεν έχουν ακόμη καταγραφεί στη συλλογική μνήμη ως γεγονότα του αστικού χώρου, η επιλογή ήταν δυσχερής όσο και πρώιμη.

Τη μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη της έκθεσης έκανε ο Βασίλης Κολώνας, αρχιτέκτων, ιστορικός της αρχιτεκτονικής σε συνεργασία με την MSc Σωτηρία Αλεξιάδου, αρχιτέκτονα. Θα διαρκέσει ως τις 25 Νοεμβρίου.

Πηγή: www.tovima.gr