Πώς θα βγούμε από την κρίση;

Από την ομιλία του καθηγητή Θεολογίας

κ. Αλέξανδρου Σταυρόπουλου

στην εορτή των τριών Ιεραρχών, στον Ορχομενό

ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ (Αρχή σοφίας, ονομάτων επίσκεψις)

Τι εννοούμε λέγοντας ότι περνάμε κρίση;

Θα απαντήσει κάποιος από εσάς: Να, είναι οικονομική η κρίση. Δεν υπάρχουν λεφτά. Στέγνωσε η αγορά. Κλείνουν τα μαγαζιά. Αυξάνει η ανεργία. Ο κόσμος υποφέρει από ανέχεια και πείνα… Κινδυνεύουμε να πάμε σε χρεοκοπία.

Ποιος φταίει για το κατάντημα αυτό;

Όλοι οι ανίκανοι που μας κυβερνούν. Οι κλέφτες οι πολιτικοί. Το μεγάλο κεφάλαιο και οι τραπεζίτες. Όσοι έβγαλαν τα κεφάλαιά τους στις ξένες τράπεζες. Τα κυκλώματα του παράνομου εμπορίου ανθρώπων και αγαθών. Οι αδίστακτοι εκμεταλλευτές των αδύναμων.

Οι αρμόδιοι πώς φροντίζουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση;

Επιφανειακά και ατελέσφορα. Στα χρόνια της ευημερίας τα άτομα και το κράτος εδανειζόμαστε αφειδώς, για να περνάμε καλά και να σπαταλάμε αλόγιστα, χωρίς να δουλεύουμε όσο μπορούσαμε, και χωρίς να παράγουμε όσα καταναλώναμε. Υποδουλωθήκαμε στους δανειστές μας. Την ώρα της εξόφλησης του χρέους αδυνατούμε και καταφεύγουμε σε νέο δανεισμό, με υψηλά επιτόκια. Έτσι διογκώνεται το χρέος, αυξάνουν τα ελλείμματα και ο κίνδυνος χρεοκοπίας έρχεται πιο κοντά. Οι αρμόδιοι πανικόβλητοι, για να αποτρέψουν το κακό, επιβάλλουν αυστηρή λιτότητα στο Λαό, οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων, πολλαπλούς φόρους και χαράτσια, χωρίς το μέτρο της Δικαιοσύνης. Επειδή δεν αρκούν όλα αυτά για να καλύψουμε τις υποχρεώσεις μας, σήμερα συζητούν τη σύναψη νέας μεγάλης δανειακής σύμβασης. Χτυπούν το δέντρο του κακού στη φούντα και όχι στη ρίζα που το τροφοδοτεί.  Προσπαθούν να σβήσουν τη φωτιά με βενζίνη.

Φίλοι μου,

Η οικονομική κρίση, που πλήττει πρόσωπα, κοινωνία και θεσμούς, αναδεικνύει την ανάγκη να εξοπλισθούμε πνευματικά και να μην εξουθενωθούμε από τις διάφορες μορφές της.

Έχει τονισθεί κατ’ επανάληψη, ότι η κρίση δεν είναι μόνο Οικονομική, αλλά κυρίως Πνευματική και Ηθική. Πρώτα επτωχεύσαμε στο ήθος και στο πνεύμα και ως συνέπεια είχαμε την οικονομική ανατροπή.

Η εσωτερική διαφθορά… έφερε την μπόχα κοινωνικής δυσοσμίας.

Η απουσία Αγάπης… οδηγεί σε έργα κοινωνικής αδικίας.

Χάσαμε την ανθρωπιά μας … γίναμε λύκοι και κόλαση ο ένας για τον άλλο.

Εξορίσαμε το Θεό… μας επήρε ο διάβολος.

Το πρόβλημά μας επομένως είναι εσωτερικό, πνευματικό και ηθικό, κατά κύριο λόγο.

γι’αυτό κρίνουμε , ότι ουσιαστική βοήθεια, για να αντιμετωπίσουμε την κρίση, θα μας προσφέρει η ενίσχυση και η ανακαίνιση του έσω ανθρώπου με το Λόγο του Θεού, που φωτίζει λυτρωτικά την πορεία εκείνων που θέλουν να φύγουν από τη χώρα και τη σκιά του θανάτου.

Ο Γραφικός Λόγος του Θεού, στα χέρια των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, είναι το κατάλληλο χειρουργικό εργαλείο, το θαυματουργό νυστέρι, που είναι «τομώτερο υπέρ πάσαν δίστομον μάχαιραν και εκτέμει από καρδίας πάσαν κακίαν», κατά την ωραία έκφραση του Παύλου (Εβρ. δ’ 12-13)

Εορτή των τριών Ιεραρχών σήμερα. Τιμούμε τους μεγάλους Πατέρες  και προστάτες της Ελληνικής Παιδείας και των Γραμμάτων,  «τους πυρσεύσαντας την οικουμένην ακτίσι δογμάτων θείων» (αυτούς που φώτισαν την οικουμένη με τις ακτίνες της Διδασκαλίας του Χριστού).

Σχετικά με το θέμα μας, ό Ιησούς και οι Άγιοι Πατέρες μιλούν για την φτώχια και τον πλούτο, τις τράπεζες, τους δανειστές και τους τόκους, τους ανάξιους ηγέτες, τους κακούς διαχειριστές και το «κούρεμα» του χρέους.

Όμως, τίθεται το ερώτημα: πώς μπορούμε να βγούμε από την κρίση με βάση τα λόγια του Χριστού και των Πατέρων, που γράφτηκαν σε μια άλλη εποχή και σ’ έναν κόσμο διαφορετικό από τον σημερινό;

Απαντούμε: η διδαχή τους είναι πάντα επίκαιρη. Αναφέρεται στα καυτά προβλήματα όλων των εποχών και διακηρύττει μεγάλες και σκληρές αλήθειες, που σχεδόν κανένας δεν τολμάει να πει. Είναι η αιώνια αλήθεια της Εκκλησίας, που παραμένει αναλλοίωτη στην ανθρωπότητα, όσες ιδεολογίες κι αν πέρασαν από αυτή. Είναι το κήρυγμα της Αγάπης προς το Θεό, που αυτόματα συνεπάγεται την αγάπη προς τον Άλλο, τον συνάνθρωπο. Είναι η γλώσσα των Πατέρων που τσακίζει, που δεν καταλαβαίνει από συμφέροντα και ισορροπίες, και μιλάει ξεκάθαρα στην καρδιά των προβλημάτων και στην καρδιά των ανθρώπων. Είναι το μήνυμα του Ευαγγελίου, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κόσμου.

Αρχικά, πρέπει να γνωρίζουμε, ότι ο Ιησούς γεννήθηκε σε ένα γεωπολιτικό περιβάλλον μίας κρίσης αντίστοιχης με τη σημερινή. Σε μία Παλαιστίνη, με τεράστια οικονομικά προβλήματα, σκάνδαλα, ανίκανους ηγέτες και διαφθορά. Βασικό συστατικό της κοινωνίας ήταν η εκμετάλλευση των αδυνάτων, που εκφραζόταν με δήμευση της περιουσίας τους όταν δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη από δάνεια, που συνάπτονταν με σκληρούς τοκογλυφικούς όρους. Ο πλούτος είχε συγκεντρωθεί στα χέρια των εκμεταλλευτών, και ο Λαός ζούσε σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και εξαθλίωσης.

Ο Ιησούς έδειξε το δρόμο για να ξεπεραστεί η τότε (και κάθε) κρίση, με τον πνευματικό αγώνα και την πίστη. Τα έβαλε με τους ισχυρούς εκμεταλλευτές και υποκριτές της εποχής, επήρε το φραγγέλιο, δέχτηκε να ταπεινωθεί, αλλά ΔΕΝ ΛΥΓΙΣΕ.

Έδωσε μαθήματα Ζωής: αποκάλεσε «άφρονα» τον πλούσιο που μαζεύει τους θησαυρούς στις αποθήκες (τράπεζες σήμερα). Καταδίκασε αυτόν που δεν ανέχεται να μειώσει το χρέος του συνανθρώπου του, που υποφέρει εξαιτίας συσσωρευμένων δανείων. Απαίτησε πραγματική φιλανθρωπία, που βασίζεται στη αγάπη και την ελευθερία, και που είναι προϋποθέσεις της κοινωνικής ευημερίας και σωτηρίας. Ποτέ, όμως, δεν υποσχέθηκε άκοπη ευδαιμονία. (ο μη εργαζόμενος μηδέ εσθιέτω). Αντίθετα, εζήτησε αγώνα και προσπάθεια, που μπορεί να προκαλεί πόνο, αρκεί να είναι δημιουργική, με κίνητρο την αγάπη και την τιμιότητα.

Κεφαλαιώδης νόμος, που ρυθμίζει τον τρόπο που πρέπει να ζούμε και τις σχέσεις μας με το    Θ ε ό,  τον Κ ό σ μ ο, τους άλλους Α ν θ ρ ώ π ο υ ς, τα υλικά αγαθά και τη διαχείρισή τους είναι ολόκληρη η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ.

[Στη συνέχεια έγινε αναφορά σε Γραφικά κείμενα και θέσεις των Αγίων Πατέρων που αφορούν στην οικονομία, στον πλούτο, στη φτώχεια, στη ιδιοκτησία και στη διαχείρισή της και σχολιασμός αυτών για την προσαρμογή στη σημερινή πραγματικότητα. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ορισμένα από αυτά…]

Μέγας Βασίλειος: «Γίνεται δούλος όποιος δε μπορεί να εξοφλήσει τους τόκους του. Εάν δεν μπορείς να εξοφλήσεις το χρέος σου και πάρεις δάνειο, θεραπεύεις το κακό με άλλο κακό. Πτωχός είσαι τώρα, αλλά ελεύθερος. Με το να δανειστείς ούτε θα πλουτίσεις, και η ελευθερία σου θα αφαιρεθεί»

Μέγας Βασίλειος (περί πλεονεξίας): «Μη γίνεσαι έμπορος ανθρώπινων συμφορών. Μη εκμεταλλευθείς τον καιρό της οργής του Θεού δια να αποκτήσεις χρηματική περιουσία. Αυτός που πεινά λιώνει. Ο γυμνός ξεπαγιάζει. Ο οφειλέτης καταπνίγεται και συ αναβάλλεις για αυριο την ελεημοσύνη;

Το ψωμί που κρατάς εσύ, είναι αυτού που πεινάει. Τα ενδύματα που φυλάσσεις στην ντουλάπα σου είναι αυτού που είναι γυμνός. Τα παπούτσια που σαπίζουν είναι του ξυπόλητου. Τα χρήματα που έχεις κρυμμένα είναι αυτών που τα χρειάζονται»

Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης (κατά των τοκιζόντων): «Ο δανειστής περιφέρει το πορτοφόλι του και το επιδεικνύει ως δόλωμα που θα ‘τσιμπήσει’ τους δυστυχείς, ώστε εξ αιτίας της ανάγκης τους να το καταπιούν μαζί με το αγκίστρι των τόκων.

Ποια είναι η προσφορά σου όταν κάνεις πολλούς φτωχούς και ικανοποιείς μόνο έναν (τον εαυτό σου); Εάν δεν υπήρχε το πλήθος των τοκιστών, δεν θα υπήρχε το πλήθος των πεινασμένων.

Ω, πόσοι εξ αιτίας του τόκου κρεμάστηκαν, πνιγηκαν στα ποτάμια και άντεξαν το θάνατο περισσότερο από το δανειστή και άφησαν παιδιά ορφανά, με κακή μητριά τη φτώχεια!»

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (η φιλοπτωχεία): «Ποτέ να μην πλουτήσω, αν οι άλλοι στερούνται. Ποτέ να μη χορτάσω, ποτέ να μην ντυθώ, ποτέ να μην ξεκουραστώ μέσα σε σπίτι, αν δεν τους δώσω ψωμί και ρούχα, όσα μπορώ.

Δώσε κάτι και στην ψυχή, όχι στη σάρκα μονάχα.Δώσε κάτι και στο Θεό, όχι στον κόσμο μονάχα. Πάρε κάτι από την κοιλιά και δώσ’ το στο πνεύμα.»

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος (οι φτωχοί της Εκκλησίας): «Η απάντηση στην άποψη «έχει λεφτά η Εκκλησία, ας δώσει αυτή μόνο στους φτωχούς». Όταν δεις το μέγεθος της περιουσίας της Εκκλησίας, σκέψου και τα κοπάδια των εγγεγραμμένων απόρων»

Σε όλες τις εποχές και τότε και σήμερα, τα ίδια σχόλια γίνονται: «Τα χρήματα και η περιουσία της Εκκλησίας». Έχει η Εκκλησία «αποθήκες» να τοποθετήσει τους «θησαυρούς» της. Είναι τα «κοπάδια των απόρων». Και το κάνει. Ίσως θα μπορούσε να δραστηριοποιηθεί περισσότερο, αλλά προσφέρει μεγάλο έργο, όπως θα δούμε πιο κάτω.

Μεμονωμένες ανθρώπινες αστοχίες δεν αφορούν στην Εκκλησία, γιατί Εκκλησία είναι το Άγιο Σώμα του Χριστού, το σύνολο των βαφτισμένων χριστιανών με κέντρο και κεφαλή τον Ιησού. Είμαστε όλοι εμείς, μαζί με το Χριστό.

Όταν ελέγχουμε την Εκκλησία, είναι σαν να στεκόμαστε μπροστά στον καθρέφτη και φτύνουμε αυτόν που είναι απέναντί μας γιατί δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του. Πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ της Εκκλησίας και της Διοίκησης.

Όπως γίνεται στη Γραφή, το ίδιο συμβαίνει με τους Πατέρες: όπλο τους ήταν η Π ί σ τ η και το Π α ρ ά δ ε ι γ μ α. κατακεραύνωσαν τους τοκιστές, τσάκισαν τους εκμεταλλευτές, κατήγγειλαν τους πλουσίους, επιτέθηκαν στους τοκογλύφους, αντιστάθηκαν στους ανάξιους κυβερνήτες, ξύπνησαν τους αποχαυνωμένους πολίτες.

Απαίτησαν την κοινωνική Δικαιοσύνη, στάθηκαν κοντά στους πονεμένους και πάνω απ’ όλα έδωσαν ελπίδα και λύσεις. Μίλησαν για όλα τα σημερινά θέματα: τις τράπεζες, τους τόκους, τα χρέη, τη διαφθορά, τα μεγάλα συμφέροντα, τους υποταγμένους στο χρήμα ηγέτες, ακόμη και για το «κούρεμα» των οφειλών. Ο λόγος τους ήταν άμεσος, ευθύς, σκληρός, αλλά και δίκαιος. Ήταν ο φόβος και ο τρόμος των δανειστών. Όλα αυτά είχαν έναν και μοναδικό σκοπό: τη σωτηρία των ανθρώπων. Την έξοδο από πάσης φύσεως κρίση.

Το κήρυγμα των Πατέρων διαπίστωνε κατ’ αρχήν την απόκλιση από τη γνήσια χριστιανική ζωή και γι’ αυτό κατέκριναν την πλεονεξία, τον εγωισμό, την ιδιοτέλεια, τη φαυλότητα, τη λαιμαργία, τη «θεοποίηση» του υλικού πλούτου, την τεμπελιά και την αποξένωση του ενός από τον άλλο. Όλα δηλαδή αυτά που οδήγησαν και τη σημερινή κοινωνία στην εικονική πραγματικότητα της δήθεν ευμάρειας, του εύκολου πλουτισμού και της επίδειξης.

Όταν οι Πατέρες μιλάνε για παθογένειες της εποχής τους, αναφέρονται και στη δική μας κοινωνία, όπου οι ίδιες συμπεριφορές επαναλαμβάνονται. Όταν γίνεται λόγος για κοινωνία που έπαψε να αγαπά, για τη δική μας κοινωνία μιλάνε. Όταν αναφέρονται στους άδικους τοκογλύφους που δημιουργούν στρατιές πεινασμένων, για τη σύγχρονη Ελλάδα μιλούν.

Ο Λόγος τους στοχεύει στους εξής άξονες:

1.      Στον έλεγχο και την αυστηρή καταδίκη της κοινωνικής αδικίας και εκμετάλλευσης των αδυνάτων, για την απόκτηση πλούτου  και υλικών αγαθών.

2.      Να αποκτήσουν οι άνθρωποι πνεύμα αυτάρκειας και λιτότητας, ώστε να αποφύγουν τη σπατάλη.

3.      Να διδάξουν τους πιστούς ότι οφείλουν να αναπληρώνουν τις ελλείψεις των συνανθρώπων τους με εκούσια προσφορά και ελεημοσύνη, όπως προτρέπουν οι Αποστολικοί λόγοι: «Ας μαθαίνουν και οι δικοί μας να πρωτοστατούν σε καλά έργα, για να αντιμετωπίζουν τις επείγουσες υλικές ανάγκες, ώστε η ζωή τους να μην είναι άκαρπη… τοιαύταις γαρ θυσίαις ευαρεστείται ο Θεός» (Εβρ. ιγ’, ιβ’) Μ. Βασίλειος «Τα φρέατα εξαντλούμενα, ευρροώτερα γίνεται…»

Οι Πατέρες και η Αγία Γραφή περιγράφουν το πρόβλημα, το ακτινογραφούν με κάθε λεπτομέρεια, αλλά έχουν και τη λ ύ σ η!

Από ποιο δρόμο θα φτάσουμε σε αυτή;

1^ον) Είμαι βέβαιος πως μέσα από τη δοκιμασία της κρίσης θα βγούμε σοφότεροι και συνετότεροι. Με οδηγό τη σοφία και τη σύνεση, θα πάρουμε τις σωστές για τη ζωή μας αποφάσεις, σαν άτομα, σαν κοινωνία και σαν Λαός. Τότε θα δικαιωθεί ο Λόγος του Θεού «Μακάριος άνθρωπος, ός εύρε σοφίαν. Κρείσσον γαρ αυτήν εμπορεύεσθαι, ή χρυσίου και αργυρίου θησαυρούς».

Όταν γίνουμε σοφότεροι, θα αλλάξουμε γραμμή πλεύσεως στο καράβι της ζωής μας, και δεν θα το ρίξουμε πάνω στα βράχια.

2^ον) Ακολουθώντας το παράδειγμα του Ασώτου, ο οποίος για να βγει από το κατάντημα στο οποίο τν οδήγησε η άσωτη κατασπατάληση της πατρικής περιουσίας, μ ε τ α ν ό η σ ε  και επέστρεψε στην αγκαλιά του Θεού Πατέρα, με τη διαβεβαίωση, ότι δεν θα επαναλάβει τα ίδια σφάλματα στη ζωή του, να ξαναφέρουμε στη ζωή μας το Χριστό. Να επανακτήσουμε τις χαμένες μας πνευματικές αξίες: την Αγάπη, τη Δικαιοσύνη, τη Φιλαλληλία. Να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο, και να προσφέρουμε κάθε δυνατή βοήθεια, έστω και από το υστέρημά μας, όπως έπρατταν στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες, όπου όλα ήταν κοινά. Δεν υπήρχαν εκεί πλούσιοι και πτωχοί. Πρόσφεραν «καθ’ ό,τι αν τις ηδύνατο» και απολάμβαναν «καθ’ ό,τι αν τις χρείαν είχε»… Μοναδική περίπτωση στην ιστορία που εφαρμόστηκε η κ ο ι ν ο κ τ η μ ο σ ύ ν η!

3^ον) Να ξαναπέσουμε με τα μούτρα στη δουλειά. Να χρησιμοποιήσουμε όλα τα χαρίσματα, σωματικά και πνευματικά, με τα οποία μας προίκισε ο Θεός και να δημιουργήσουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας. Να καλλιεργήσουμε τα χωράφια μας, να παράγουμε αγαθά για τις ανάγκες μας και να ξεχάσουμε τη ραστώνη μιας ψευδεπίγραφης ευημερίας με δανεικά χρήματα και εισαγόμενα προϊόντα. Να αναπτύξουμε τις επιστήμες, τις τέχνες και τα επαγγέλματα που οδηγούν στην πρόοδο και τον πολιτισμό. Δεν υπάρχει ντροπή στη δουλειά: «Έργον ουδέν όνειδος, αεργείη τ’ όνειδος» έγραφε ο Ησίοδος. Και του Θεού η πρώτη εντολή στον άνθρωπο, όταν τον τοποθέτησε μέσα στη Δημιουργία Του ήταν: «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν».

Πιστεύω ότι η Ελλάδα μπορεί. Μυαλά υπάρχουν για να κάμουμε τη αδυναμία μας Δ ύ ν α μ η!

4^ον) Να αποτινάξουμε από επάνω μας τη μιζέρια και την απόγνωση που μας έχει καταλάβει. Οι καιροί είναι δύσκολοι και το πρόβλημα μεγάλο. Κάθε πρόβλημα, όμως, έχει τη λύση του. Πρέπει να δραστηριοποιηθούμε δημιουργικά. Ποτέ να μην πούμε «εδώ που φτάσαμε τώρα, δεν γίνεται τίποτε». Η ηττοπάθεια και η απόγνωση οδηγούν στην καταστροφή. Χρειάζεται πίστη στο Θεό και στις δυνάμεις μας. Χρειάζεται Αγώνας και Πάλη. Μην τα περιμένουμε όλα από τους άλλους. Χρειάζεται και η δικιά μας συμμετοχή και προσφορά. Κι αν προς στιγμήν η καταιγίδα μας ρίξει στο έδαφος, πρέπει να σταθούμε όρθιοι, αγωνιζόμενοι μέχρι τη νίκη. «ού δεινόν τον παλαίοντα πεσείν, αλλά το μείναι εν τω πτώματι» λέγει ο Χρυσόστομος. Το μήνυμα της Εκκλησίας, είναι μήνυμα ελπίδας και αισιοδοξίας. Δεν μας ταιριάζει η απογοήτευση και η εθνική κατάθλιψη. Το καλό στο τέλος θα νικήσει. Αυτό είναι το θέλημα του Θεού.

5^ον) Η πειθαρχία στους νόμους. Όλα τα στοιχεία του φυσικού κόσμου, πειθαρχούν στους άτεγκτους φυσικούς νόμους, και εξασφαλίζουν μία παγκόσμια Αρμονία θαυμαστή! Ο λογικός, όμως, άνθρωπος υπόκειται στο Θείο και τον ανθρώπινο νόμο, η τήρηση των οποίων βασίζεται στη ελεύθερη βούλησή του. Ο Χριστός έγινε ο ίδιος παράδειγμα πειθαρχίας στο νόμο «γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού». Ο ίδιος προτρέπει τους ανθρώπους να υποτάσσονται στις υπερέχουσες εξουσίες, και να πειθαρχούν στους «Ηγουμένους» που αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών τους, υπό την προϋπόθεση όμως, ότι οι ασκούντες την εξουσία, ψηφίζουν και εφαρμόζουν νόμους Δ ί κ α ι ο υ ς, που υπηρετούν τον άνθρωπο. Ο Σωκράτης, επίσης, αιώνιο παράδειγμα σεβασμού των νόμων και της πολιτείας .

Η  ανυπακοή οδηγεί στην ανομία. Η ανομία στη διάλυση της Δημοκρατίας. Η διάλυση αυτή στην παραγωγή κρίσεων και ανωμαλίας. Τους ατελείς νόμους τους διορθώνουμε και τους εφαρμόζουμε. Ο Κύριος είπε: «ούκ ήλθον καταλύσαι τον Νόμον, αλλά πληρώσαι»!

6^ον) Να οργανώσουμε άμεσα και μεθοδικά τον Αντιστασιακό μας αγώνα. Να καταπολεμήσουμε τα αίτια που δημιουργούν την κρίση, όπως τα περιγράψαμε στο πρώτο μέρος της ομιλίας. Να γίνουμε Αντιστασιακοί, όχι με την περιορισμένη έννοια κάποιας δράσης στην αντιδικτατορική πάλη της τελευταίας περιόδου, αλλά με την ένταξή μας στο διαχρονικό πόλεμο μεταξύ του Καλού και του Κακού, της Αρετής και της Κακίας. Ο Χριστός είπε: «εμείς είμαστε το αλάτι της γης». Με την αλιστική μας δύναμη πρέπει να δράσουμε μέσα στην κοινωνία μας. Να προφυλάξουμε τον εαυτό μας και την κοινωνία από τη σαπίλα και τη διαφθορά, που αλλοιώνει τη φύση μας, διαστρέφει το χαρακτήρα και ματαιώνει τον επίγειο και τον αιώνιο προορισμό μας.

Επιδίωξή μας πρέπει να είναι: αφ’ ενός μεν να μη μας παρασύρει το τσουνάμι της διαφθοράς, και αφ’ ετέρου να επουλώνουμε τα τραύματα και τις πληγές που δημιουργούν οι καταιγίδες και οι κρίσεις.

Και στους δύο αυτούς τομείς, κάποιοι άνθρωποι, ατομικά και ομαδικά αγωνίζονται και προσφέρουν σημαντικό έργο Αγάπης σε όσους δοκιμάζονται. Δεν είναι, όμως, αρκετό. Πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε όλοι. Να παλέψουμε και να προσφέρουμε, διότι «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή».

Στο σημείο αυτό θέλω να υπογραμμίσω την ιδιαίτερη σημασία του πνευματικού και κοινωνικού έργου της Εκκλησίας, που είναι ένας δυναμικός φορέας αντίστασης στο κακό και συμπαράστασης στο Λαό.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Με δύο τρόπους αντιστέκεται η εκκλησία στις διαλυτικές συνέπειες κάθε οικονομικής και ηθικής κρίσης στην κοινωνία

·        Με το διδακτικό και πνευματικό της έργο, μεταφέρει στην κοινωνία το μήνυμα του Χριστού για Αγάπη, Ισότητα και Δικαιοσύνη. Με αυτό διδάσκει, φωτίζει και ενισχύει τους ανθρώπους στην πάλη για τη ζωή.

·        Με το κοινωνικό της έργο, μετατρέπει τη  θ ε ω ρ ί α   σε  π ρ ά ξ η. η εφαρμοσμένη Αγάπη είναι η απαίτηση του Ιησού, «επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν…», αλλά και σκοπός της ύπαρξης της Εκκλησίας. Η ιστορία βεβαιώνει  ότι όλες οι μεγάλες προσπάθειες κοινωνικού χαρακτήρα (όπως Ερυθρός Σταυρός, UNICEF κλπ) έχουν τις ρίζες προέλευσής τους στη χριστιανική Αγάπη προς τον «πλησίον».

Στην παρούσα οικονομική κρίση, η Ελλαδική Εκκλησία ευρίσκεται στην πρωτοπορεία για την ανακούφιση, όσων έχουν ανάγκη. Όλες οι Μητροπόλεις, με τις ενορίες τους, τα φιλόπτωχα ταμεία, τα φιλανθρωπικά ιδρύματα (γηροκομεία, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, στέγες αστέγων, οργανωμένα ή περιστασιακά συσσίτια κλπ), με τους επίσημους οργανισμούς της, όπως η «Αλληλεγγύη» και η «Κιβωτός» στν Αρχιεπισκοπή Αθηνών, ο νεοσύστατος οργανισμός «ΑΡΩΓΗ» στη Μητρόπολή μας και πολλούς άλλους σε πολλές Μητροπόλεις, με τράπεζες εθελοντικής αιμοδοσίας και την οργάνωση του εθελοντισμού γενικότερα, η Εκκλησία προσφέρει μία σημαντική στήριξη και ανακούφιση στα θύματα των κρίσεων κάθε εποχής. Σε όλα εκείνα τα «κοπάδια των ανθρώπων» που ζητούν τη βοήθειά της. Το έργο αυτό, όσο σημαντικό κι αν είναι, δεν είναι αρκετό. Θα έπρεπε και θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο και αποτελεσματικότερο. Αυτό θα γίνει όταν όλοι εμείς συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε μέλη της Εκκλησίας, και συμπάσχουμε με τον εμπερίστατο Αδελφό.

Σαν ενεργά μέλη της Εκκλησίας, με αρχηγό το Χριστό, πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμά Του για να βγούμε από την Κρίση. Να υψώσουμε  το λόγο της Αλήθειας και της Δικαιοσύνης. Να τραβήξουμε την κουρτίνα που καλύπτει τη διαφθορά και τη σαπίλα. Να αποκαλύψουμε όλους τους ψεύτες, τους κλέφτες και τους απατεώνες του υποκόσμου, όπου κιαν δραστηριοποιούνται αυτοί (στο χώρο της πολιτικής, της κοινωνίας, ακόμη και της Εκκλησίας). Να υψώσουμε το φραγγέλιο, να ανατρέψουμε τις τράπεζες και να φωνάξουμε δυνατά: «άρατε ταύτα εντεύθεν», διότι «εποιήσατε τον Οίκον του Πατρός μου, οίκον παράνομου εμπορίου». Να εξυγιάνουμε τη δικαιοσύνη, κατά το πρότυπο της Δικαιοσύνης του Χριστού. Να καταργήσουμε τους άδικους και μεροληπτικούς νόμους (σαν εκείνον τον περί ευθύνης υπουργών), που ορίζουν να παραγράφονται τα αδικήματα και οι αδικοπραγούντες να συνεχίζουν τη δράση τους, ατιμωριτί, στο απυρόβλητο. Σε μια τέτοια Δικαιοσύνη να οδηγηθούν όλα τα τρωκτικά, που λυμαίνονται το δημόσιο πλούτο, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται, όσο κι αν μέχρι σήμερα θεωρούνταν υπεράνω υποψίας, όπως εκείνα τα μέλη της Μαφίας του Θερμαϊκού και άλλων προηγούμενων σκανδάλων.

Μόνο έτσι θα οδηγηθούμε στην έξοδο από την ηθική, την πνευματική και την οικονομική κρίση που μας βασανίζει.

Ο σύγχρονος Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς λέγει: «Μην περιμένετε τον τερματισμό της κρίσης από τους Ευρωπαίους, γιατί είναι εγκλωβισμένοι στον ατομικό, εθνικό και ταξικό του εγωισμό, και μεταλλάσσονται ραγδαία σε ανθρωποφάγους».

Ένας άλλος σύγχρονος Άγιος, ο Νικόλαος Βελιμίροβιτς λέγει: «Η κρίση θα διαρκέσει, μέχρι το πνεύμα το ανθρώπου να υποστεί ριζική αλλαγή, ώστε να αποκτήσει μια ζώσα αίσθηση της Ευαγγελικής Αγάπης».

Συμπερίληψη όλου του Νόμου και των Προφητών είναι Η ΑΓΑΠΗ.

Ο ίδιος ο Θεός ταυτίστηκε με την ΑΓΑΠΗ.

Ο Παύλος έπλεξε τον ωραιότερο ύμνο στην ΑΓΑΠΗ:

«Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των Αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον. Και εάν έχω προφητείαν, και ειδώ τα μυστήρια πάντα, και πάσαν την γνώσην, και εάν έχω πάσαν την πίστην, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί. Και εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, και εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσωμαι, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ωφελούμαι. Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται^. η αγάπη ου ζηλοί^. η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται, ου λογίζεται το κακόν, ου χαίρει επί τη αδικία, συγχαίρει δε τη αληθεία^. Πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει.»

Αυτή την αγάπη είχε κατά νου ένας από τους μεγάλους Πατέρες της Δυτικής Εκκλησίας, πριν από το σχίσμα, όταν έλεγε:

                            Ama et fac quod vis (μτφ: αγάπα και κάμε ό,τι θες)                    

           Το κλείσιμο θα γίνει με τον ωραίο ύμνο, που όλοι γνωρίζουμε και τον λέμε στις αρτοκλασίες, ο οποίος συνδυάζει ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ της οικονομικής κρίσης και ΤΗ ΛΥΣΗ ΤΟΥ:

Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν

οι δε εκζητούντες τον Κύριον,

ουκ ελατωθήσονται παντός αγαθού!!!