Η Λιβαδειά και το χρέος της προς τον Θεόδωρο Λαζαρή

Με ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε στη viotia τo 2009, πριν από τέσσερα ολόκληρα χρόνια, ξανανοίγουμε τη συζήτηση για τους πίνακες του Θεοδώρου Λαζαρή που βρίσκονται αποθηκευμένοι στο Δημαρχείο Λιβαδειάς. Τότε η viotia είχε προτείνει συγκεκριμένες δράσεις που υιοθετήθηκαν εν μέρει από το Δημοτικό Συμβούλιο Λιβαδειάς. Διαβάστε αυτό ως αρχή και θα επανέλθουμε.

To Ιδιωτικόν Γυμνάσιον "Ο Πλούταρχος" και ο Θεόδωρος Λαζαρής

Γράφει ο Δημήτρης Λάμπρου

Δημοσιογράφος/

Εκδότης Περιοδικού ΒΟΙΩΤΙΑ

Περί το τέλος της δημαρχιακής θητείας του Αρ. Ρούσσαρη ο Δήμος Λεβαδέων απέκτησε δι’ αγοράς από ιδιώτη ένα όμορφο και ιστορικό κτήριο της πόλης(φωτό, κάντε κλικ για μεγέθυνση), διατηρητέο, με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά αλλά κυρίως με σπουδαία τοπική ιστορική σημασία, ένα πέτρινο φορέα συλλογικής μνήμης, εκείνου του τύπου που οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε στα παιδιά μας

Πρόκειται για το -μοναδικό στην εποχή του- Ιδιωτικόν Γυμνάσιον Λεβαδείας με την επωνυμία «Ο Πλούταρχος», που, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, βρίσκεται στην οδό Γριπονησιώτου 3,μεταξύ της Ωρας και του Μητροπολιτικού Ναού της Λιβαδειάς.

Όταν το 1921 ιδρύθηκε το δημόσιο Γυμνάσιο Λιβαδειάς και εν όψει της κρίσης της ιδιωτικής εκπάιδευσης ο εξοπλισμός του ιδιωτικού δωρίζεται στο νέο εκπαιδευτήριο, οι μαθητές του εισάγονται κατόπιν κατατακτηρίων εξετάσεων στη νέα σχολική μονάδα και ο εμβληματικός Γυμνασιάρχης του «Πλούταρχου», ο Ιωάννης Λ. Γιαννούτσος, ορίζεται εποπτεύων διευθυντής του.

Το κτήριο που στέγασε τα όνειρα, τις προσδοκίες και τις ελπίδες πολλών εφήβων της Λιβαδειάς και της περιοχής της στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα παρουσιάζει σημαντικό αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον –νομίζω δε ότι έχει μελετηθεί από την κ. Βίκη Χουσιάδα. Το εμβαδόν του είναι συνολικά περίπου 250 τ.μ. με τις πληγές της εγκατάλειψης και του πανδαμάτορος να είναι εμφανείς αλλά και αναστρέψιμες. Σύμφωνα με θετικές πληροφορίες της viotia η αναπαλαίωση του κτηρίου ή τουλάχιστον η μελέτη της έχει ενταχθεί στον ΘΗΣΕΑ, όμως ερώτημα παραμένει η αξιοποίησή του.

Από μια διαφορετική αφετηρία εκκινώντας η viotia συλλέγει τον τελευταίο καιρό στοιχεία για τον μεγάλο Λιβαδείτη ζωγράφο Θεόδωρο Λαζαρή και για τη συλλογή των 70 ζωγραφικών πινάκων που έχει δωρίσει στον Δήμο Λεβαδέων.
Ο Θεόδωρος Λαζαρής, που πιθανότατα φοίτησε στο Ιδιωτικό Γυμνάσιον « Ο Πλούταρχος», γεννιέται στη Λιβαδειά το 1882 και το 1906 με υποτροφία του Δήμου Λεβαδέων εισάγεται στην Σχολή Καλών Τεχνών. Με δασκάλους τον Α. Γερανιώτη, τον Γ. Ροϊλό και τον Γ. Ιακωβίδη διακρίνεται γρήγορα και σπουδαστής ακόμη το 1910 λαμβάνει μέρος σε ομαδική έκθεση.
Από τότε η πορεία του είναι διαρκώς ανοδική και αναδεικνύεταιως ένας από τους μεγαλύτερους Ελληνες ζωγράφους του 20ου αιώνα. Υπερβαίνει τις προθέσεις αυτού του σημειώματος η κριτική στη δουλειά του μεγάλου δασκάλου όμως δυο λόγια για τον χαρακτήρα του ανδρός είναι απαραίτητα.

Ο Θεόδωρος Λαζαρής (φωτό) υπήρξε ένας σεμνός καλλιτέχνης και ένας συγκρατημένος άνθρωπος που όπως αναφέρει ο καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης Χρύσανθος Χρήστου «…δεν είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον θόρυβο της αγοράς και ...που έμεινε πιστός στον εαυτό του και τον κόσμο του».
Ιδωμένος από αυτή την οπτική γωνία ο Λαζαρής ήταν αναμενόμενο να μην λησμονήσει ότι στην αρχή αυτής της σημαντικής πορείας ο Δήμος Λεβαδέων στάθηκε αρωγός στην προσπάθειά του να συναντήσει το πεπρωμένο του και ανταποκρινόμενος στην υποχρέωση κληροδότησε στη γενέτειρά του 70 πίνακες μεγάλης αξίας.
Κατόπιν πολλών περιπετειών το 1992, δημαρχεύοντος του Χρήστου Παλαιολόγου, οι πίνακες αυτοί εκτέθηκαν στον Πνευματικό Κέντρο Λιβαδειάς με τη βοήθεια του υπουργείου Πολιτισμού του οποίου τότε ηγούνταν η κ. Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη.
Κατόπιν με την έλευση του Πανεπιστημίου η συλλογή Λαζαρή αποσύρθηκε και τώρα βρίσκεται στο Δημαρχείο της Λιβαδειάς με τους πίνακες αμπαλαρισμένους σε κατάσταση που κανείς δεν γνωρίζει ποια είναι.
Κατά καιρούς όλες οι δημοτικές παρατάξεις έχουν θεωρητικά ενδιαφερθεί για την τύχη της συλλογής Λαζαρή όμως λύση δεν έχει ακόμη βρεθεί παρά τις αναμφίβολα καλές προθέσεις τους.

Όπως ήδη θα έχετε αντιληφθεί η πρόταση που καταθέτει προς τον Δήμο Λεβαδέων σήμερα η viotia είναι απλή και διατυπώνεται εν συντομία ως εξής.
Να αναπαλαιωθεί το Ιδιωτικόν Γυμνάσιον "Ο Πλούταρχος" και να στεγάσει τη συλλογή Λαζαρή, ως Πινακοθήκη Λαζαρή. Η ιδέα προέρχεται από την ιδιότητα του Θεοδώρου Λαζαρή ως αγιογράφου και μάλιστα ως εξαιρετικού αγιογράφου που μεταξύ άλλων έχει σχεδιάσει και εκτελέσει αγιογραφίες στη Μητρόπολη της Λιβαδειάς, με σημαντικότερη εκείνη του Παντοκράτορος.

Ετσι στην ίδια γειτονιά θα μπορούν ο ενδιαφερόμενοι να έρθουν σε επαφή με τη ζωγραφική (φωτό Η Φωτεινή με το Κόκκινο Φόρεμα 28Χ53, λάδι σε ξύλο)και την αγιογραφική πλευρά του Θεοδώρου Λαζαρή , η Λιβαδειά θα αποκτήσει μια ξεχωριστή και σημαντική Πινακοθήκη και η περιοχή της Κρύας ένα ακόμη σημείο όπου οι επισκέπτες θα στέκονται με προσοχή και ενδιαφέρον.

Η οδός Γριπονησιώτου θα αποκτήσει κίνηση και ίσως μελλοντικά αξιοποιηθεί και η Ωρα, το σχετικά σύγχρονο αλλά εντυπωσιακό αυτό μνημείο της πόλης μας.
Κυρίως όμως, η Λιβαδειά θα έχει ανταποδώσει την τιμή σε ένα μεγάλο της τέκνο, τον Θεόδωρο Λαζαρή. Όπως λέμε και στην καθαρεύουσα: Η πατρίς ευγνωμονούσα…