Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013

1917.Εθνικός Διχασμός: Αποκλεισμός και λιμός στην Παλαιά Ελλάδα. Μέρος Α'


Γράφει ο Δημήτρης Λάμπρου
Δημοσιογράφος/
Εκδότης Περιοδικού ΒΟΙΩΤΙΑ











Τον Μάιο του 1917 η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τόσο περίπλοκη που οι Σύμμαχοι της Αντάντ προσχωρούν στο παλαιό ελληνικό ρητό, το οποίο προέρχεται σύμφωνα με τον μύθο από το Γόρδιο: «ό,τι δεν λύνεται, κόβεται».  Οι αλλεπάλληλες διασκέψεις των Συμμάχων καταλήγουν ότι μόνο δραστικά μέτρα που εκκινούν από την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου είναι δυνατόν να αποκαταστήσουν το γόητρο και την ασφάλεια των στρατιωτικών τους δυνάμεων στο Μακεδονικό Μέτωπο.

Οι διεθνείς συνθήκες έχουν πλέον μεταβληθεί και η τύχη του Κωνσταντίνου έχει κριθεί. Η εκθρόνιση του Τσάρου Νικολάου στη Ρωσία φέρνει στην εξουσία την αστικοδημοκρατική κυβέρνηση Κερένσκι η οποία έχοντας να αντιμετωπίσει κολοσσιαία εσωτερικά προβλήματα δεν θεωρεί ζωτικής σημασίας τη διατήρηση του Κωνσταντίνου στον ελληνικό θρόνο. Επιπρόσθετα στη Γαλλία, τη δύναμη που υποστηρίζει σθεναρά τον Βενιζέλο, ο Ριμπό που διαδέχεται τον Μπριάν στην πρωθυπουργία ακολουθεί πολύ πιο σκληρή γραμμή στο ελληνικό ζήτημα θέτοντας επιτακτικά το θέμα της ενοποίησης της Ελλάδας υπό τον Κρήτα πολιτικό.

Είναι γνωστό ότι από το καλοκαίρι του 1916 το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης με επικεφαλής τον Βενιζέλο και τους Δαγκλή, Κουντουριώτη, δημιουργεί το λεγόμενο κράτος της Θεσσαλονίκης (Πάνω φωτό η έδρα της προσωρινής κυβέρνησης) . Η Ελλάδα χωρίζεται σε 3 κυρίως ζώνες: Η λεγόμενη Παλαιά Ελλάδα που παραμένει βασιλική, το κράτος της Θεσσαλονίκης που διαρκώς επεκτείνεται προς νότον με τη βοήθεια των συμμαχικών όπλων και την περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας που καταλαμβάνεται από γερμανοβουλγαρικά στρατεύματα. Επιπλέον από τον Φεβρουάριο του 1917 η Ιταλία εκμεταλλευόμενη τη σύγχυση προωθείται στη Νότια Ηπειρο. Η επιχείρηση κατάληψης των Αθηνών από τα γαλλικά αγήματα του ναυάρχου Νταρτίζ ντι Φουρνέ στη 1 Δεκεμβρίου (18 Νοεμβρίου π.ημ.) 1916 οδηγεί στα Νοεμβριανά με δεκάδες και ίσως εκατοντάδες νεκρούς, Ελληνες και συμμάχους. Ακολουθεί δίωξη των βενιζελικών και το περιβόητο Ανάθεμα (φωτό της σωρού των λίθων στο Πεδίο του Αρεως) κατά του Βενιζέλου τα Χριστούγεννα (12 Δεκεμβρίου π.ημ.) του ίδιου έτους.

Την οδυνηρή έκπληξη των Συμμάχων για την ένοπλη αντίσταση της Παλαιάς Ελλάδας διαδέχεται η οργή: αυστηρό  τελεσίγραφο απαιτεί την αποχώρηση όλων των ελληνικών στρατευμάτων στην Πελοπόννησο, την εγκατάσταση συμμαχικού ελέγχου στην Πάτρα και στον Ισθμό και την επίβλεψη όλων των στρατιωτικών κινήσεων της κυβέρνησης της Αθήνας.

Επιπλέον εγκαθίσταται από τις 7 Δεκεμβρίου 1916 ένας αυστηρός θαλάσσιος αποκλεισμός της Παλαιάς Ελλάδας από τον συμμαχικό στόλο σε μια προσπάθεια κάμψης της βασιλικής κυβέρνησης υπό το φάσμα του λιμού που εμφανίζεται σε μια χώρα ελλειμματική στην παραγωγή τροφίμων. Η κακουχία στην οποία υποβάλλεται ο ελληνικός λαός είναι μεγάλη και η επισιτιστική κρίση εντείνει την ταλαιπωρία. Ο λιμός αποτελεί τραγική πραγματικότητα, ειδικά για τα φτωχά στρώματα του πληθυσμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα φύλλα των εφημερίδων της εποχής παρακολουθούν με καθημερινές ανταποκρίσεις την πορεία έμφορτων πλοίων, υπαρκτών ή το πιθανότερο όχι, που μεταφέρουν τρόφιμα και ανακοινώνουν διανομές στον Πειραιά, στην Αθήνα κ.λπ.



Ο λιμός στη Λιβαδειά και τη Θήβα

Τον Μάρτιο του 1917 100 άτομα πεθαίνουν λόγω φυματίωσης στην Αθήνα έναντι 72 τον αντίστοιχο μήνα του 1916. Με μεγάλη ανησυχία ο Δήμος Αθηναίων σε στατιστική που καταρτίζει διαπιστώνει την προϊούσα αύξηση θανάτων μαθητών από φυματίωση λόγω ανεπαρκούς διατροφής. Περαιτέρω υπάρχει τεράστια αύξηση των ασθενούντων μαθητών –ο δήμος Αθηναίων κάνει λόγο για το 33%- καθώς η εξάντληση λόγω του υποσιτισμού καθιστά ευάλωτους τους παιδικούς οργανισμούς.

Η έλλειψη τροφίμων είναι τον Μάιο του 1917 ιδιαίτερη επώδυνη στην περιοχή της Λιβαδειάς. Η Επιτροπή Προμηθειών που έχει συσταθεί στην πόλη ζητεί βοήθεια από την ομόλογή της των Θηβών. Ο εισαγγελέας Λεβαδείας Ν. Παπαδάκης αποστέλλει τηλεγράφημα στον Τ. Γκαβέα που αναφέρει χαρακτηριστικά:

Κύριον Τιμ. Γκαβέαν
Θήβας
Τρόφιμα ενταύθα εξηντλήθησαν διά της εχούσης ανάγκην εργατικής τάξεως. Επικαλούμαι εθνικήν αλληλεγγύην αυτόθι Επιτροπής και παρακαλώ όπως ευαρεστηθή και χορηγήση μιαν εύλογο ποσότητα εκ των αυτόθι περισσευμάτων διά την επαρχία Λεβαδείας. Προς αποφυγήν διενέξεων παρακαλώ απαντήσατε.

Ο Εισαγγελεύς


Ν. Παπαδάκης

Η Επιτροπή στη Θήβα συσκέπτεται και αποφασίζει την αποστολή 1.500 οκάδων αλεύρων στην τρέχουσα τιμή, την ίδια που προμηθεύονται την πρώτη ύλη τα αρτοποιεία.

Η απάντηση του Γκαβέα στον Παπαδάκη επιβεβαιώνει την απόφαση:

Κύριον Εισαγγελέα Λεβαδείας
Λαϊκή Επιτροπή Θηβών συνειδυεία εθνικήν ανάγκην χορηγεί εκ του άρτου της διά την αδελφήν Λεβάδειαν ποσόν 1500 οκάδων αλεύρου. Φροντίσατε παραλαβήν ενταύθα.
Πρόεδρος Επιτροπής
Τιμ. Γκαβέας

Τα θηβαϊκά άλευρα παραλαμβάνονται στη Λιβαδειά και διανέμονται στους δικαιούχους. Ο εισαγγελέας Παπαδάκης αποστέλλει ευχαριστήριο τηλεγράφημα:


Κύριον Τιμ. Γκαβέαν


Ευχαριστώ θερμώς υμάς και λοιπά έντιμα μέλη αυτόθι Επιτροπής διά παραχώρησιν αλεύρων χάριν αναγκών των εδώ πεινουσών εργατικών τάξεων μαρτυρούσα πατριωτικά αισθήματα Θηβαίων εις τας διανυομένας κρισίμους εθνικάς περιστάσεις. Εισαγγελεύς
Ν. Παπαδάκης

Απόφαση εκθρόνισης του Κωνσταντίνου
Το ζήτημα του αποκλεισμού και του λιμού στην Ελλάδα είναι σημαντικό διότι αποτελεί  την κύρια αφορμή της απόφασης για την κατάληψή της από τα συμμαχικά στρατεύματα τον Ιούνιο του 1917. Συγκεκριμένα η διανομή της θεσσαλικής σοδειάς το καλοκαίρι του 1917 είναι βασική αιτία της συμμαχικής προώθησης στα νότια καθώς εφόσον αυτή περιέλθει στα χέρια των βασιλικών ο συμμαχικός αποκλεισμός φαίνεται να μην έχει νόημα ούτε να εξυπηρετεί την αρχική ομολογημένη στόχευση, της ανατροπής του Κωνσταντίνου από την ογκούμενη λόγω πείνας λαϊκή δυσαρέσκεια.




Στις 15/28 και 16/29 Μαΐου 1917 η βρετανική κυβέρνηση συγκαλεί αγγλογαλλική διάσκεψη στο Λονδίνο με αποκλειστικό θέμα την κατάσταση στην Ελλάδα. Το ελληνικό ζήτημα υπό την διαρκή πίεση της γαλλικής πλευράς και του ίδιου του στρατηγού Σαράιγ πρέπει να επιλυθεί με την εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου και την ενσωμάτωση της Παλαιάς Ελλάδας στον κράτος της Θεσσαλονίκης. Ο Γάλλος πρωθυπουργός Ριμπό και ο υπουργός Εξωτερικών Πενλεβέ προσήλθαν αποφασισμένοι να αποσπάσουν τη συγκατάθεση της βρετανικής πλευράς ενώ φαίνεται ότι σε περίπτωση βρετανικής άρνησης η Γαλλία είχε προετοιμαστεί για μονομερή δράση –χωρίς τη βρετανική συμμετοχή.

Οι Βρετανοί, το Πολεμικό Συμβούλιο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, έχουν ήδη συμβιβαστεί με την ιδέα της εκθρόνισης του Κωνσταντίνου υπέρ ενός από τους γιους του και μάλιστα του Αλεξάνδρου αφού ο Γεώργιος είχε γερμανική στρατιωτική προπαίδεια  αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον της φιλοβασιλικής Ελλάδας.

Δύο μέρες διαπραγματεύσεων ήταν αρκετές για τους Βρετανούς να σύρουν τους Γάλλους προς τις θέσεις τους και εν τέλει να αποφασιστεί η ειρηνική διευθέτηση της εκθρόνισης του βασιλιά Κωνσταντίνου, παρότι τις επιχειρήσεις αναλαμβάνουν να διευθύνουν οι Γάλλοι.

Τέλος Α' Μέρους


Δεν υπάρχουν σχόλια: