Αποζημίωση για τα θύματα στο Δίστομο πρέπει να πληρώσουν oι γερμανικοί σιδηρόδρομοι

Βερολίνο, Ανταπόκριση Γ. Γαλιανός


Η είδηση ήρθε σε «άβολη» στιγμή. «για τα εγκλήματα πολέμου των Ες-Ες» ήταν ο τίτλος άρθρου στην ηλεκτρονική έκδοση του περιοδικού «Der Spiegel» το βράδυ του Σαββάτου. Τέτοια ώρα ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθεί αρμόδιος για να απαντήσει σχετικά με τα κακά μαντάτα: ότι ύστερα από απόφαση ιταλικού δικαστηρίου η ιταλική εταιρεία τρένων SS υποχρεούται να παρακρατήσει τα έσοδα από τα εισιτήρια που κόβουν οι γερμανικοί σιδηρόδρομοι στην Ιταλία και να τα διαθέσει για την πληρωμή αποζημιώσεων σε 220 απογόνους των θυμάτων της καταστροφής του Διστόμου από τα γερμανικά στρατεύματα στις 10 Ιουνίου 1994. Και ότι το ποσό των αποζημιώσεων που επιδικάστηκε από ελληνικά δικαστήρια και επικυρώθηκε από ιταλικά φτάνει τα 50 εκατ. ευρώ.

Ωστόσο ακόμη δεν έχει υπάρξει αναλυτική απάντηση σχετικά με το θέμα. «Δεν υπάρχει οποιαδήποτε βάση για τέτοια απαίτηση» αρκέστηκε να πει εκπρόσωπος των γερμανικών σιδηροδρόμων. «Είμαστε εταιρεία ιδιωτικού δικαίου και επομένως δεν έχουμε σχέση με το γερμανικό κράτος» πρόσθεσε. Εξίσου λακωνικός ήταν και ένας υπάλληλος του υπουργείου Εξωτερικών. «Οι σιδηρόδρομοι δεν ευθύνονται για δήθεν υποχρεώσεις της Γερμανίας» είπε.

Χθες πάντως η νευρικότητα ήταν εμφανής στο Βερολίνο. Και αυτό επειδή η σχεδιαζόμενη κατάσχεση θίγει άμεσα το γερμανικό κράτος. Παρά την αποκρατικοποίησή του, ο όμιλος γερμανικών σιδηροδρόμων συνεχίζει να βρίσκεται στην αποκλειστική κυριότητά του. Και αυτό θα διαρκέσει προφανώς για πολύ ακόμη. Τα σχέδια για την εισαγωγή του στο χρηματιστήριο και τη συνακόλουθη βαθμιαία ιδιωτικοποίησή του μπήκαν πριν από λίγες ημέρες, λόγω της γενικότερης κρίσης, στο ψυγείο. «Η νομική μορφή του δεν παίζει ρόλο» λέει ο δικηγόρος Μάρτιν Κλίγκνερ, ο οποίος εκπροσωπεί τα θύματα στο Αμβούργο. «Οσο ο κάτοχός τους είναι η Γερμανία, οι σιδηρόδρομοι πρέπει να πληρώσουν». Ο ίδιος παραδέχεται πάντως ότι δεν υπάρχει παρόμοιο προηγούμενο στα δικαστικά χρονικά.

Η κατάσχεση χρημάτων ενός, έστω και τυπικά, ιδιωτικού ομίλου με στόχο την εξόφληση κρατικών χρεών αποτελεί ανήκουστο γεγονός. «Κινούμαστε σε νομικά παρθένο έδαφος» λέει. «Γι' αυτό και αναζητούμε πρωτόγνωρους τρόπους για την επιβολή των απαιτήσεών μας».
Την απόφαση για παροχή αποζημιώσεων είχε εκδώσει κατ' αρχάς το 1997 το Πρωτοδικείο της Λιβαδειάς. Ακολούθησε η τελειωτική επικύρωσή της από το ειδικό τμήμα του Αρείου Πάγου το 2000. Η κυβέρνηση Σημίτη ματαίωσε στη συνέχεια την εκτέλεσή της. Σε αυτό συνέβαλε και η πίεση από το Βερολίνο, το οποίο δεν περιορίστηκε στα συνήθη διπλωματικά διαβήματα. «Αν η Αθήνα δεν έβαζε φρένο στην απόφαση, η Ελλάδα δεν θα έμπαινε στην ευρωζώνη» φέρεται να είπε ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ.
Επόμενο έτσι, τα θύματα να στραφούν προς την Ιταλία, όπου τα τελευταία χρόνια επιτρέπεται η εκτέλεση αποφάσεων που έχουν λάβει δικαστήρια άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το «πράσινο φως» δόθηκε το καλοκαίρι του 2008 από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρώμης, που αποφάνθηκε ότι το γερμανικό Δημόσιο πρέπει να αναλάβει την πληρωμή των δικαστικών δαπανών για την προηγηθείσα διένεξη με τα θύματα στον Αρειο Πάγο. «Ηταν απόφαση αρχής» λέει ο δικηγόρος των θυμάτων στη Φλωρεντία Γιόαχιμ Λάου. «Στη βάση αυτή προωθήσαμε κατόπιν και το αίτημα για αποζημιώσεις».
Το αίτημα έγινε δεκτό τον περασμένο Νοέμβριο από το Πρωτοδικείο της Φλωρεντίας. Η απόφαση έγινε έτσι άμεσα εκτελεστή, παρ' όλο που δεν είναι ακόμη τελεσίδικη. «Οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι είναι υποχρεωμένοι να προβούν στην κατάσχεση. Διαφορετικά θα παρανομήσουν» λέει ο ίδιος.

Το πότε ακριβώς θα αρχίσει αυτό είναι βέβαια άγνωστο. «Ισως σε δέκα ημέρες» προσθέτει. «Πάντως σε έναν χρόνο ελπίζουμε να έχουν συγκεντρωθεί τα απαραίτητα ποσά». Αν όχι, λέει, θα ζητήσει την κατάσχεση γερμανικών ακινήτων, όπως η Βίλα Βιγκόνι στη λίμνη Κούμο, η αξία της οποίας υπολογίζεται σε 10 εκατ. ευρώ. «Ηδη κάναμε ασφαλιστικά μέτρα για την υποθήκευσή της» λέει.
Η γερμανική κυβέρνηση σκοπεύει πάντως να εφεσιβάλει την απόφαση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ρώμης. «Θα το κάνουμε μόλις μας επιδοθεί από τους δικαστικούς κλητήρες» λέει ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών. Παράλληλα το Βερολίνο συμφώνησε με τη Ρώμη να ζητήσουν μαζί από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης να κηρύξει τα τακτικά δικαστήρια αναρμόδια για την εκδίκαση αγωγών που στρέφονται εναντίον κρατών.

«Τυχόν επιτυχία τους στη Χάγη δεν θα έχει απήχηση στην Ιταλία» σχολιάζει ο κ. Λάου. «Η κοινή γνώμη είναι υπέρ των αποζημιώσεων. Και αυτό αντανακλάται και στη Δικαιοσύνη».