Το εκλογικό δίλημμα

Γράφει ο Εκηβόλος 

ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ…

ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΑΠΟΧΗΣ

Η ελληνική κοινωνία μοιάζει παγιδευμένη σε εφιαλτικό αδιέξοδο: Χρειάζεται πολιτική ηγεσία σε ρόλο κοινωνικού αναμορφωτή, και διαθέτει μόνο σπιθαμιαίους κομματαρχίσκους. Πρέπει να σχεδιαστούν και να οικοδομηθούν εξ υπαρχής θεσμοί και λειτουργίες του κράτους. Κάποιος να εμπνεύσει και να διεγείρει δημιουργικό οίστρο, πείσμα παραγωγικότητας. Να παταχθεί θεσμικά και να αφανιστεί το πελατειακό κράτος, να κατασταθεί ανένδοτη αξιοκρατία, καταξίωση της αριστείας, κράτος δικαίου, κοινωνικός έλεγχος της ποιότητας. Να αυτονομηθεί ο συνδικαλισμός από τα κόμματα, να εξοβελιστούν οι κομματικές νεολαίες από τα πανεπιστήμια και τα σχολειά. Ή θα επιχειρηθούν τέτοια κολοσσιαία άλματα ή η κοινωνία θα συνεχίσει τη διολίσθηση στον πρωτογονισμό και στο χάος. Μέση λύση («βελτιώσεων») δεν υπάρχει πιά.

Με αυτά τα δεδομένα, τα ολοκληρωτικά εκφυλισμένο κομματικό μας σύστημα μας προσφέρει δυο άκρως προβληματικές επιλογές: Να αμνηστεύσουμε, δίνοντάς της παράταση φυτικής επιβίωσης, την τάχα και πολιτική της σιαμαίας συμφυΐας, που καμώνεται ότι ασκεί εξουσία τα τελευταία δυόμισι χρόνια στη χώρα μας. Να παραβλέψουμε την ανυπόφορη ανικανότητά τους, την αναιδέστατη, μικρονοϊκή καυχησιολογία τους, το ρημαδιό στη δική μας ζωή, για να διασώσουν αυτοί το πελατειακό τους κράτος. Να ξεχάσουμε ότι θάψανε τελικά την «κλοπή του αιώνα» στο υπουργείο Αμυνας, θάψανε τη «λίστα Λαγκάρντ», κουκούλωσαν το αίσχος Μπαλτάκου, ασέλγησαν ηλίθια στην ΕΡΤ για να στήσουν την παιδαριωδία της ΝΕΡΙΤ.

Και η εναλλακτική επιλογή είναι ο ΣΥΡΙΖΑ: Οσα στελέχη του έχουν παρελθόν στον δημόσιο βίο, παραπέμπουν στον εφιαλτικό σκοταδισμό που γνώρισαν τα πανεπιστήμια, τα σχολειά και οι λεγόμενοι «θεσμοί πολιτισμού» της χώρας, όταν το ΠΑΣΟΚ είχε παραχωρήσει αυτό το πεδίο πολιτικής στο «εγγράμματο» παραμάγαζό του: τον «Συνασπισμό». Και παραμένει με τον ΣΥΡΙΖΑ η ελληνική Αριστερά γαντζωμένη στον παλαιοημερολογίτικο «διεθνισμό» του Ζαχαριαδισμού, με φλάμπουρο τον μηδενισμό κάθε ποιότητας ζωής που έχει σχέση με πατρίδα, γλώσσα, λαϊκή παράδοση. Συνονθύλευμα από εισαγόμενες ιδεοληψίες ο ΣΥΡΙΖΑ, γι’ αυτό και χωρίς στόχους κοινωνικούς άλλους από τις οικονομικές «διευθετήσεις».

H ασάφεια των πολιτικών θέσεων του ΣYPIZA τρομάζει τόσο όσο και η αποδεδειγμένη επί χρόνια στην πράξη ανικανότητα της N.Δ., η ευτέλεια και ο αμοραλισμός της. Kαι τα δύο κόμματα αρνούνται να δηλώσουν, με ποια μέτρα θα καταλύσουν το πελατειακό κράτος και το συνδικαλιστικό παρακράτος, που αν αυτά δεν καταλυθούν, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Aρνούνται να δηλώσουν με ποιες πολιτικές πρακτικές θα αποκαταστήσουν αξιοκρατία, θα ελέγξουν την ποιότητα και θα καταξιώσουν την αριστεία. Πώς θα νεκραναστήσουν τη δημιουργική παραγωγικότητα των μικρομεσαίων (ραχοκοκαλιά της οικονομίας), πώς θα αποσπάσουν την πληροφόρηση και την ψυχαγωγία από τα νύχια αδίστακτων «νταβατζήδων».

Αυτό είναι το εκλογικό μας δίλημμα και δεν επιδέχεται συναισθηματισμούς και επιπολαιότητες. Απαιτεί σοβαρότητα, σκέψη, κρίση, συνείδηση ευθύνης.

H εκδικητική ψήφος αποδείχθηκε εκλογική αυτοχειρία με ασυμμάζευτες επιπτώσεις. Θα είναι τρέλα να επαναληφθεί. Eγκληματική επίσης αφέλεια θα είναι να κατευθυνθεί η ψήφος των απογοητευμένων σε ευκαιριακά κομματικά σχήματα, τυπικά γεννήματα της τηλεοπτικής εμπορίας των εντυπώσεων.

Aς ενηλικιωθούμε οι ελλαδίτες ψηφοφόροι. Δεν υπάρχει συνταγή ποια ψήφος είναι η συμφερότερη. Eπίπονη σκέψη, αποδεσμευμένη από συναισθηματική κρίση, φόβος ευθύνης για το ρίσκο, είναι η στάση των ωρίμων.

Είναι σαφές ότι στη Δημοκρατία η έννοια της αποχής δεν έχει θέση, ως πράξη εχθρική προς το πολίτευμα στο οποίο πολιτική δύναμη έχει ο λαός. Για τον Αρχαίο Αθηναίο λόγου χάρη, η ιδέα ότι θα απείχε από το καθήκον του να μιλήσει για την πολιτική ήταν αδιανόητη, γιατί σήμαινε ότι ο πολίτης δεχόταν να αφήσει την τύχη της πατρίδας του στα χέρια ολίγων σε μια εκούσια αν και καλυμμένη  «ολιγαρχία». 

Όσο ξεκάθαρη ωστόσο, είναι η αποχή ως λανθασμένη επιλογή ιστορικά,  τόσο ασαφής είναι σήμερα, όταν η Δημοκρατία δεν είναι ξεκάθαρη. Καθήκον του κάθε πολίτη είναι να υπηρετεί μόνο τη Δημοκρατία, και όχι κάθε σύστημα που αυτοαποκαλείται Δημοκρατικό, χωρίς να φέρει τα χαρακτηριστικά της.

Μένει να δούμε τι είναι αυτό το στοιχείο που διακρίνει τη λαβωμένη Δημοκρατία από τη μη-Δημοκρατία, γιατί τελικά αν αξίζει κανείς να πολεμά με την ψήφο του για μια Δημοκρατία(όσο λαβωμένη κι αν είναι)  είναι επίσης σημαντικό να πολέμα ενάντια σε κάθε μη-Δημοκρατία. Πράγματι,  σύμφωνα με τον Περικλή, όπως τον διασώζει ο Θουκυδίδης (μια και  η αποχή καταδικάζεται σήμερα με επιχειρήματα παρμένα από την Αρχαιότητα)  στη Δημοκρατία οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο και οι πρώτοι που οφείλουν να υποτάσσονται στο νόμο είναι οι κυβερνήτες. Στη Δημοκρατία οι νόμοι είναι δίκαιοι και όλοι - πολίτες και πολιτικοί - τους τηρούν από σεβασμό και όχι από φόβο, ώστε - όπως καταλαβαίνω - παραθυράκια και εξαιρέσεις δεν  χωρούν σε ένα πολίτευμα που θέλει να ονομάζεται δημοκρατικό.

Κατά τον Αριστοτέλη ευνομούμενη πολιτεία και δημαγωγία είναι έννοιες ασύμβατες, γιατί όπου υπάρχουν δημαγωγοί, ο νόμος δεν είναι η υπέρτατη αρχή. Το πολίτευμα λοιπόν όπου έχει θέση  ο ψεύτικος πολιτικός λόγος και οι ανούσιες υποσχέσεις και υπερβολές, χώρο ο νόμος δεν έχει άρα ούτε το δίκαιο! Δημοκρατία χωρίς αξιοκρατία δεν υπάρχει γιατί είναι βασικό χαρακτηριστικό κάθε Δημοκρατικού Κράτους να παρέχει ίσες ευκαιρίες σε όλους και να αναδεικνύει τα πρόσωπα ανάλογα με τις ικανότητές τους και όχι ανάλογα με τις γνωριμίες ή τις ψήφους τους. Στη Δημοκρατία όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα στα αξιώματα, ανεξάρτητα από την καταγωγή, την οικονομική τους θέση ή τη συμμετοχή τους σε ένα κόμμα, ώστε ο Νεποτισμός και η πολιτική αναρρίχηση ανεξάρτητα από την προσωπική αξία, δεν ταιριάζει σε κοινωνίες δημοκρατικές. Κατά τον Ισοκράτη συστατικά στοιχεία της Δημοκρατίας είναι η Ισηγορία, το δικαίωμα δηλαδή των πολιτών να λένε τη γνώμη τους, και η Παρρησία, το δικαίωμα δηλαδή στη μη-αποδοκιμασία σε ότι ελεύθερα λέγεται. Δημοκρατία δεν είναι να μιλάει κανείς και η γνώμη του ( όποια κι αν είναι) να χτυπά στην ειρωνεία, στις ύβρεις και στις φωνές, γι’ αυτό Δημοκρατία και φωνές είναι έννοιες εχθρικές.

Αν όλα αυτά συνθέτουν τη Δημοκρατία τότε ασφαλώς η αποχή αποτελεί ύψιστο έγκλημα. Αν όμως τα χαρακτηριστικά αυτά δεν τα εντοπίζω στο πολίτευμά μου, τότε το πολίτευμα αυτό ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Δημοκρατικό, οπότε το να δίνω την ψήφο μου ξανά και ξανά σε κόμματα  που παρά τις φαινομενικές συγκρούσεις και αντιθέσεις τους,  μοιάζουν να έχουν συμφωνήσει στο να υπηρετούν μια Μη-Δημοκρατία, είναι εγκληματικό! Ασφαλώς σε μια Δημοκρατία ψηφίζω τους ηγέτες μου και αυτό είναι το καθήκον μου. Πώς όμως είναι καθήκον να ψηφίσω όταν η Δημοκρατία μου βιάζεται; Πώς είναι χρέος μου να δώσω την έγκρισή μου σε βιαστές ή σε απλούς παρατηρητές ενός αδιάκοπου βιασμού; Πώς να χειροκροτήσω καθεστώτα; Πώς ανέχομαι να κάνω διάκριση ανάμεσα στο παράνομο και στο ανήθικο μόνο και μόνο για να λέω ότι έκανα τα δημοκρατικό μου καθήκον, όταν το βλέπω ξεκάθαρα μπροστά μου ότι το δημοκρατικό μου καθήκον δεν προωθεί τις δημοκρατικές Αξίες; 

Ασφαλώς η αποχή αποτελεί έγκλημα όταν έχω ευνομούμενη, ελεύθερη Πολιτεία ακόμα κι αν αυτή είναι λαβωμένη. Είναι καθήκον μου  να ψηφίσω αν πρέπει να διορθώσουμε την Παιδεία, την Οικονομία, την Ασφάλεια ή την Υγεία μας και είναι εγκληματική ανευθυνότητα  να απέχω.

Ασφαλώς δεν επιθυμώ να παραδώσω το όπλο της συμμετοχής, αλλά το να πολεμώ στο πλευρό συστημάτων που είναι δημοκρατικά μόνο στο όνομα, αυτό η συνείδησή μου δεν το σηκώνει, ώστε  κι αν ακόμα η αποχή δεν αποτελεί πράξη ευθύνης, είναι πράξη σεβασμού προς έναν ιερό θεσμό και που ποδηγετείται από δημαγωγούς. Δεν ασεβώ εγώ που απείχα, αλλά όσοι χρησιμοποιούν την κάλπη για τα μικρό – ή μεγαλο-κομματικά τους συμφέροντα. Θα μπορούσα βέβαια να ψηφίσω λευκό, άκυρο, ή μικρό κόμμα, αλλά όταν η Δημοκρατία έχει μεταβληθεί σε καθεστώς , δεν ωφελεί να επιλέξω προγράμματα, αλλά κυρίως να  αρνηθώ το καθεστώς, οπότε είναι καλύτερο να φωνάξω με τη σιωπή μου,  παρά να πετάξω την ψήφο μου δεξιά κι αριστερά για την πλάκα, γιατί κανένα καθεστώς  δεν είναι πλάκα! Όταν απέχω, δεν απέχω επειδή δε σέβομαι τους θεσμούς, αλλά ακριβώς επειδή τους σέβομαι και δε θέλω να ενισχύσω συμπεριφορές που κρίνω ότι τους πληγώνουν.

Θυμάμαι πολύ καλά την άμεση κατάλυση της Δημοκρατίας του ‘67, και νοιώθω ότι κάθε φορά που ατιμάζεται ένας θεσμός, η Δημοκρατία καταλύεται έμμεσα... Αν με την ψήφο μου ατιμάζεται έστω και μισός θεσμός ντρέπομαι να ψηφίσω γιατί ξαφνικά καταλαβαίνω τη διαχρονική αξία των λόγων του Σεφέρη:

Πάει καιρὸς ποὺ πῆρα τὴν ἀπόφαση νὰ κρατηθῶ ἔξω ἀπὸ τὰ πολιτικὰ τοῦ τόπου…Αὐτὸ δὲ σημαίνει διόλου πὼς μοῦ εἶναι ἀδιάφορη ἡ πολιτικὴ ζωή μας. .. μᾶς ἔχει ἐπιβληθεῖ ἕνα καθεστὼς ὁλωσδιόλου ἀντίθετο μὲ τὰ ἰδεώδη γιὰτὰ ὁποῖα πολέμησε ὁ κόσμος μας... Εἶναι μία κατάσταση ὑποχρεωτικῆς νάρκης, ὅπου ὅσες πνευματικὲς ἀξίες κατορθώσαμε νὰ κρατήσουμε ζωντανές, μὲ πόνους καὶ μὲ κόπους, πᾶνε κι αὐτὲς νὰ καταποντιστοῦν μέσα στὰ ἑλώδη στεκούμενα νερά…Εἶμαι ἕνας ἄνθρωπος χωρὶς κανένα ἀπολύτως πολιτικὸ δεσμὸ καί, μπορῶ νὰ τὸ πῶ, μιλῶ χωρὶς φόβο καὶ χωρὶς πάθος…Αὐτὴ ἡ ἀνωμαλία πρέπει νὰ σταματήσει. Εἶναι ἐθνικὴ ἐπιταγή. Τώρα ξαναγυρίζω στὴ σιωπή μου…»

Ο ΠΟΛΙΤΗΣ, Ο ΥΠΗΚΟΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΜΜΑ-ΤΙΑΣΜΕΝΟΣ

  Συχνά ακούμε, ότι «τα κόμματα είναι οι στυλοβάτες της δημοκρατίας». Η ιδιότητα του πολίτη δεν είναι βέβαια ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του μέλους μιας ομάδας. Είναι όμως, ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του μέλους ενός κόμματος. Τα κόμματα επ' ουδενί δεν είναι ομάδες (ας μην ευτελίζουμε την έννοια της ομάδας και της συλλογικότητας), αλλά στρατοί με θεόπνευστες ηγεσίες / ιερατεία και με στρατευμένους, που πρέπει να εκτελούν τις άνωθεν θεόπνευστες αποφάσεις και "γραμμές".

  Επί πλέον οι στρατευμένοι / μέλη κομμάτων είναι δίσκεπτοι και, άρα, δίγλωσσοι (και προπάντων ανειλικρινείς) αφού, ως γνωστόν, στην περίπτωση, που η προσωπική τους γνώμη (ή και ηθική) -αν έχουν- συγκρούεται με αυτή του κόμματος, πρέπει να τήν υποτάξουν στην κομματική "γραμμή" (δηλ. στην γραμμή τής κατ' ευφημισμόν αποκαλούμενης "συλλογικότητας"). Αυτή η ανειλικρίνεια, αλλά και η έλλειψη προσωπικότητας και ταυτότητας τών κάθε είδους στρατευμένων τούς καθιστά παντελώς αναξιόπιστους και ανεπαρκείς για να συμμετάσχουν ανιδιοτελώς σε μια αυθεντική (δηλαδή αυτόνομη και όχι ετερόνομη) συλλογικότητα και στην πολιτική (όπως την εννοούσαν οι ιδρυτές της αρχαίοι έλληνες, δηλαδή ως την τέχνη της μή ιεραρχικής διοίκησης της κοινωνίας και άρα της κατάργησης τού διαχωρισμού της σε αποφασίζοντες και σε υπήκοους και αναβάθμισης όλων των μελών της σε πολιτικά όντα -πολίτες). Γιατί οι ίδιοι, με τούς όρους που αποδέχτηκαν για να ενταχθούν σε ένα κόμμα, έχουν πάψει προ πολλού να είναι άτομα / πρόσωπα και, φυσικά, πολίτες.

  Όταν τέτοιοι στρατευμένοι επιδιώκουν την συμμετοχή τους σε μια αυθεντική συλλογικότητα (π.χ. στην κινητοποίηση των κατοίκων μιας συνοικίας), κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τί πιστεύουν πραγματικά, ή για το ποιές είναι οι προθέσεις τους, ή οι εντολές που εκτελούν. Είναι δηλαδή εκ των προτέρων αναξιόπιστοι και, όπως έχει δείξει η Ιστορία, καλό είναι να αποτάσσονται από τα διάφορα "μικρά" ή "μεγάλα" κινήματα και από τις αυθεντικές και αυτόνομες συλλογικότητες.

  Γιατί η  καιροσκοπική  τακτική τών κάθε είδους στρατευμένων, να εισχωρούν σε μια συλλογικότητα, ένα κίνημα, ή κίνηση κ.λπ. και να την εκτρέπουν από τους στόχους της, προς όφελος τού κόμματός τους, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την τίμια στάση των ατόμων / προσώπων / πολιτών, που διεκδικούν κάτι, χωρίς να επιδιώκουν αναβάθμιση του "αγωνιστικού" βιογραφικού τους.

  Και βέβαια η ιδιότητα του οποιουδήποτε στρατευμένου (σε κόμματα, ή σε οποιεσδήποτε άλλες κλίκες) έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ιδιότητα του πολίτη για ένα ακόμα λόγο: Ο πολίτης βλέπει την κοινωνία (παρά τις συγκρούσεις της) σαν κάτι ενιαίο, εντός τού οποίου πρέπει να (αλληλεπι)δράσει και όχι σαν κάτι κομμα-τιασμένο απέναντι στο οποίο πρέπει να περιχαρακωθεί, ή κάτι στο οποίο πρέπει να επιβληθεί.

  Γι' αυτό στις αυθεντικές αυτόνομες συλλογικότητες και στις αυθεντικά πολιτικές κοινωνίες και κινήματα, τα κόμματα ήσαν ανύπαρκτα (αρχαίες ελληνικές πολιτείες, Γαλλικός Μάης, Κομμούνα του Παρισιού κ.λπ.).