Η Πλάκα απειλείται ξανά 35 χρόνια μετά την αναγέννησή της

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ

• 2

Οι παρεμβάσεις στην Πλάκα ξεκίνησαν το 1979 με πρώτη την πεζοδρόμηση της περιοχής. Για να μην κλείσουν άμεσα όλα τα εστιατόρια και οι καφετέριες, η νομοθεσία επέτρεπε να συνεχιστεί η λειτουργία καταστημάτων που είχαν άδειες παλαιότερες του 1982, όσο τελούσαν υπό τον ίδιο ιδιοκτήτη.

ΕΤΙΚΕΤΕΣ:

Τι οδήγησε την Πλάκα στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στην παρακμή; Η απληστία, η αδιαφορία, ή η ανοησία; Η απάντηση είναι δύσκολη, ακόμα και για όσους έχουν ζήσει όλη τους τη ζωή στη σκιά της Ακρόπολης. Εκεί όπου οι απόψεις συγκλίνουν είναι στο τι οδήγησε στη σταδιακή αναγέννηση της ιστορικής αυτής γειτονιάς στις δεκαετίες που ακολούθησαν: τα διατάγματα προστασίας της Πλάκας έκλεισαν μαγαζιά, έβαλαν περιορισμούς, έσωσαν κτίρια από την κατεδάφιση και τελικά διέσωσαν στο μεγαλύτερό της τμήμα ένα από τα ελάχιστα -στην Ελλάδα- ενιαία αστικά σύνολα του παρελθόντος. Σήμερα, η περιοχή απειλείται για ακόμα μια φορά από σειρά ρυθμίσεων που προτείνει το υπουργείο Περιβάλλοντος. Αραγε αυτή τη φορά για ποιο λόγο;

Σαφή σημάδια

Οταν στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο νομοθέτης επιχείρησε να παρέμβει στις ιστορικές γειτονιές του κέντρου της πρωτεύουσας (προεδρικό διάταγμα «Περί χαρακτηρισμού ως παραδοσιακού τμήματος της πόλεως των Αθηνών, 21.9.1979), η Πλάκα έδειχνε σαφή σημάδια παρακμής. Είχε προηγηθεί μια δεκαετία «άλωσης» της περιοχής από κάθε είδους τουριστικές επιχειρήσεις, όπως τις εννοούσε η εποχή: από ταβέρνες έως ντισκοτέκ, με φωτεινές επιγραφές, «κράχτες», πόρνες και τσολιάδες. Οι πρώτοι που έφυγαν ήταν οι κάτοικοι. Ο Διονύσης Ζήβας ήταν επικεφαλής των επιστημονικών ομάδων, που εκπόνησαν τη Μελέτη Παλαιάς Πόλεως Αθηνών και τη Μελέτη Αντιμετώπισης Προβλημάτων Πλάκας, στις οποίες βασίστηκε το προεδρικό διάταγμα. «Η Πλάκα είχε 90 βραδινά κέντρα διασκέδασης. Το 50% των κατοίκων είχε φύγει, οι μόνοι που έμεναν εκεί ήταν... όσοι δεν μπορούσαν να φύγουν», εξηγεί. «Το 1973 μας ανατέθηκε από την τότε Γενική Διεύθυνση Οικισμού η πρώτη μελέτη για την περιοχή. Η μελέτη παραδόθηκε το 1974 και έμεινε στα συρτάρια για 2-3 χρόνια μέχρι που την ανέσυρε ο Στέφανος Μάνος, τότε υφυπουργός Οικισμού. Μας κάλεσε και μας ζήτησε να εκπονήσουμε ένα σχέδιο δράσης για τη σωτηρία της περιοχής. Τον Ιανουάριο του 1979, το σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή».

Η παρέμβαση στην Πλάκα ξεκίνησε το 1979 και ήταν πρωτοποριακή ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Το πρώτο διάταγμα αφορούσε την πεζοδρόμηση της Πλάκας. Στη συνέχεια, το ένα προεδρικό διάταγμα ακολούθησε το άλλο, αντιμετωπίζοντας επιμέρους ζητήματα, από τις άδειες έως τις πινακίδες. Η Πλάκα ανακηρύχθηκε παραδοσιακός οικισμός ως σύνολο, ενώ περίπου 550 κτίριά της κρίθηκαν διατηρητέα με μεμονωμένες αποφάσεις. Το τελευταίο από τα διατάγματα προστασίας της Πλάκας θεσπίστηκε το 1993.

«Η Πλάκα είναι η πρώτη περιοχή της χώρας στην οποία εισήχθη από τον Στέφανο Μάνο η έννοια των χρήσεων γης» λέει ο Γιάννης Μιχαήλ, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. «Χαρακτηριστικό της αποφασιστικότητας της Πολιτείας να εφαρμόσει τον νόμο είναι ότι το 1983 έκλεισαν σε μία ημέρα 42 κέντρα διασκέδασης! Μέσα στις επόμενες δεκαετίες ο πληθυσμός σιγά σιγά επέστρεψε και η περιοχή απέκτησε ανθρώπινο πρόσωπο».

Μεταβατική ρύθμιση

Για να μην κλείσουν άμεσα όλα τα εστιατόρια και οι καφετέριες στην Πλάκα, η νέα νομοθεσία περιείχε μια μεταβατική ρύθμιση: επέτρεπε να συνεχιστεί η λειτουργία καταστημάτων που είχαν άδειες παλαιότερες του 1982, όσο τελούσαν υπό τον ίδιο ιδιοκτήτη. Η ρύθμιση αυτή μπήκε για πρώτη φορά στο στόχαστρο του (τότε) ΥΠΕΧΩΔΕ το 2008, μαζί με άλλες ρυθμίσεις περί επέκτασης καταστημάτων κ.ά. Η κινητοποίηση ήταν τέτοια, που οι διατάξεις αποσύρθηκαν. Επανήλθαν με πιο... έμμεσο τρόπο στο σχέδιο νόμου για το νέο ρυθμιστικό της Αθήνας, αλλά η τύχη τους ήταν η ίδια. Τώρα, επανεμφανίστηκαν σε σχέδιο νόμου του ΥΠΕΚΑ, το οποίο έχει δεχθεί συνολικά έντονη κριτική ως «ρουσφετολογικό». Χαρακτηριστικό της ποιότητας των ρυθμίσεων είναι ότι, ερωτώμενος από την «Κ» στην παρουσίαση του σχεδίου νόμου, ο υφυπουργός Νικ. Ταγαράς δεν δίστασε να παραδεχθεί ότι ο δήμος Αθηναίων δεν είχε ερωτηθεί για τη ρύθμιση, ότι το υπουργείο δεν γνωρίζει πόσες άδειες αφορά η ρύθμιση και δεν έχει γίνει καμία μελέτη για το πώς θα επηρεάσει την Πλάκα.

Η αντίδραση υπήρξε και πάλι έντονη. Εκτός από την Ελληνική Εταιρεία, χθες την απόσυρση των ρυθμίσεων ζήτησε και ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, προειδοποιώντας ότι «δεν πρόκειται να ανεχθεί τον αιφνιδιασμό που ανατρέπει εν μία νυκτί θεμελιώδεις αρχές του ειδικού καθεστώτος προστασίας στην Πλάκα». Μετά την κατακραυγή το υπουργείο υπόσχεται τροποποιήσεις, αφήνοντας όμως ανέγγιχτες τις βασικές ρυθμίσεις για τις άδειες.

«Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις είναι λάθος από την αρχή έως το τέλος», εκτιμά ο κ. Ζήβας. «Θα καταστρέψουν ό,τι έχει γίνει αυτά τα 30 χρόνια. Για να εξυπηρετηθούν κάποια οικονομικά συμφέροντα θα οδηγηθούμε σε μια νέα εκδοχή αυτού που ζήσαμε το ’70».