Το καινόν που κομίζει ο Ιερώνυμος

Ενα μικρό σχόλιο στα μεγάλα και σπουδαία
που ακούστηκαν στη Μητρόπολη Αθηνών
Περίτεχνος καθόσον γραπτός, με αναφορές και παραπομπές στους Ευαγγελιστές αλλά και στον ΠατροΚοσμά, όμως το ίδιο κατ' ουσίαν σεμνός με το αποχαιρετιστήριο κήρυγμά του στη Λιβαδειά ήταν ο ενθρονιστήριος λόγος του Ιερωνύμου του Β', 20ού Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, χθες στον Καθεδρικό Ναό Αθηνών.

Ο νέος προκαθήμενος της Ελλαδικής Εκκλησίας δεν επιχείρησε να διατυπώσει "προγραμματικές δηλώσεις". Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έθεσε όλα τα σύγχρονα προβλήματα της Εκκλησίας, της κοινωνίας, της Πολιτείας και μερικές απαντήσεις.

Εκφεύγει από τους σκοπούς ενός δημοσιογραφικού blog η ανάλυση ενός μακρού επιβατηρίου λόγου και μάλιστα τόσο μεστού νοημάτων και πληροφοριών, που θα μπορούσε να δημιουργηθεί ειδικό ιστολόγιο για την μελέτη και τη σημασία τους. Ομως μερικές φράσεις είναι επιβεβλημένες όχι μόνο λόγω βοιωτικής υπερευαισθησίας (sic) αλλά επειδή τα αφορώντα την Αρχιεπισκοπή ενδιαφέρουν το γένος.

Κι αν "οι έσχατοι έσονται πρώτοι" ας ξεκινήσουμε κι εμείς από το τέλος κι ας σταθούμε κυρίως στις ειδήσεις, στις νέες προσεγγίσεις παλαιών προβλημάτων που αναδείχτηκαν από τον λόγο του Μακαριωτάτου στην κατανυκτική τελετή της ενθρόνισής του.

Ενα νέο στοιχείο που εισφέρει στη συζήτηση ο ενθρονιστήριος λόγος του κ. Ιερωνύμου είναι η αναφορά του στην εκκλησιαστική περιουσία. ""(την) Εκκλησία εύρωστη μεν, αλλά με μοναδικό σκοπό οι πόροι της να εξαργυρώνονται στην διακονία του ποιμνίου της ", υποστηρίζει ο αρχιεπίσκοπος, οριοθετώντας κατ' αρχάς το μέτρο των υποχωρήσεων σε ενδεχόμενη πολιτική πίεση. Επιπλέον λαμβάνει αποστάσεις από φαινόμενα πολυτελούς διαβίωσης ή "χλιδής" ιερωμένων που και το ποίμνιο σκανδαλίζουν και στους εχθρούς της εκκλησίας δίνουν αφορμή για επιθέσεις.

Οι αλλαγές στον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος που προαναγγέλλει ο κ. Ιερώνυμος είναι επίσης μια καινούργια οπτική, μια νέα διάσταση ριζικής μεταβολής και εκσυγχρονισμού των θεσμών που -στην περίπτωση επιτυχημένης παρέμβασης- δυνατόν να επιλύσει χρονίζοντα προβλήματα, καθηλωτικά μιας ισχυρής κοινωνικής δυναμικής, την οποία έχει ανακτήσει η εκκλησία.

Ανανεώνει ο νέος αρχιεπίσκοπος την πρόσκληση του μακαριστού Χριστοδούλου προς τη νεολαία με πραγματικά συγκινητικά λόγια: "Η Εκκλησία είναι το σπίτι σας. Κι όταν το βλέπετε να φλέγεται από δικές μας αμέλειες ή αναξιότητες μη στέκεστε απέναντι ασκώντας εύκολη κριτική". Και προχωρά στην εξαγγελία νέων θεσμών: "Αγαπημένα μου παιδιά, θέλω να συναντιόμαστε προσωπικά. Προτείνω λοιπόν να ιδρύσουμε ένα είδος νεανικού συμβουλίου του αρχιεπισκόπου, ώστε να ανταμώνουμε, να ακούω άμεσα ο ίδιος τον λόγο σας και να αγωνιστούμε μαζί για να χτίσουμε το αύριο που εσείς δικαιούσθε και εμείς οφείλουμε να σας εξασφαλίσουμε".

Πρόσκληση απευθύνει και στους πνευματικούς ανθρώπους της χώρας ο κ. Ιερώνυμος. "Σας προσκαλώ και σας προκαλώ να ξαναανακαλύψουμε μαζί τους χυμούς που έθρεψαν τις ψυχές των προγόνων μας και γέννησαν τον πολιτισμό που κληρονομήσαμε", διακηρύσσει δεικνύοντας ότι αναγνωρίζει το σημαντικό κενό που χάσκει μεταξύ τμήματος της ελληνικής διανόησης και της Εκκλησίας τα τελευταία χρόνια.

Ο νέος Αρχιεπίσκοπος τάσσεται υπέρ του κοινωνικής αλλά όχι πολιτικής δράσης της Εκκλησίας, της επιστροφής της ενορίας στο κέντρο της εκκλησιαστικής ζωής. Για το πολυσυζητημένο θέμα της παρέμβασης στα κοινά ο κ. Ιερώνυμος είναι προσεκτικός: "Η Εκκλησία έχει καθήκον να διατυπώνει τον λόγο της όχι για να αμφισβητήσει τους θεσμούς ή να εμπλακεί σε πολιτικές και κομματικές αντιπαραθέσεις αλλά για να εκφράσει την αγωνία της, όταν αισθάνεται ότι η έκπτωση των αρχών και των αξιών υποθηκεύει το μέλλον του λαού του Θεού και απαξιώνει τα ουσιώδη του βίου του". Αλλωστε ήδη προηγουμένως έχει διευκρινίσει ότι "εμείς δεν είμαστε πολιτικοί αλλά εκκλησιαστικοί άνδρες".

Τα σύγχρονα προβλήματα και η αντιμετώπισή τους, οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις ή η ανεξέλεγκτη πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας, αποτελούν προτεραιότητα τους νέου προκαθημένου της Ελλαδικής Εκκλησίας που ζητεί και συμπαράσταση της Πολιτείας:" Ζητήματα όπως το οικολογικό πρόβλημα, τα βιοηθικά διλήμματα, η ποιμαντική των νοσηλευτηρίων, η οικονομική μετανάστευση, το σύγχρονο εμπόριο της ανθρώπινης σάρκας, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η φτώχεια, το στίγμα της ψυχικής νόσου, η κοινωνική εξαθλίωση και άλλα πολλά πρέπει να έρθουν στο επίκεντρο του θεολογικού και ποιμαντικού μας προβληματισμού με τρόπο έγκυρο, υπεύθυνο και συστηματικό".

Κατά τα άλλα ο κ. Ιερώνυμος υπενθυμίζει εκ νέου το συνοδικό σύστημα διοίκησης της Εκκλησίας της Ελλάδος και φυσικά εμμένει στην πάγια θέση του για διακριτούς ρόλους Εκκλησίας και Κράτους.

Εκφράζει την απεριόριστη εκτίμησή του για τον Οικουμενικό Πατριάρχη: "Οφείλω να καταθέσω ενώπιόν σας την εμπιστοσύνη μου στην πρόνοια του Θεού, ο οποίος φρόντισε στον μαρτυρικό θρόνο της βασιλίδος των πόλεων να στέκεται σήμερα βράχος ακλόνητος της Ορθοδοξίας και σοφός οιακοστρόφος της εκκλησιαστικής μας πορείας, ο ταπεινός αλλά στιβαρός, ο τολμηρός αλλά σώφρων, ο ριζωμένος στην ορθόδοξη παράδοση αλλά βαθύς γνώστης των παγκοσμίων εξελίξεων Πατριάρχης του Γένους, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος. Η ελλαδική Εκκλησία, έχουσα επίγνωση της ιστορίας του γένους των Ελλήνων, της εκκλησιαστικής μας ιστορίας και της ορθόδοξης εκκλησιολογίας φέρει βαριά την ευθύνη επί των ώμων της για τον τρόπο που θα διαφυλάξει τα παραδεδομένα όσον αφορά τη σχέση της και τη συνεργασία της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο".

Οπως ήδη σημειώσαμε θα μπορούσαν να γραφούν σελίδες επί σελίδων για το τι είπε και το τι εννοούσε ο νέος αρχιεπίσκοπος. Θα σταματήσουμε εδώ διατυπώνοντας την ευχή να γραφούν σελίδες όχι για τους λόγους αλλά για τις πράξεις του Ιερωνύμου του Β', όπως άλλωστε και ο ίδιος θέλει: "(Η Εκκλησία)... δεν καλείται να είναι το λίπασμα για τα διακοσμητικά φυτά αυτού του κόσμου, αλλά γίνεται συνεχώς ένας πνευματικός εκρηκτικός μηχανισμός που ανατινάζει τον κόσμο και τον κάνει Εκκλησία".