Ο Τζέιμς Τζόις, ο Οδυσσέας και η Bloomsday

Ω, Τζίμι Τζόις είσαι η αγάπη μου
Και ο καθρέφτης μου από το βράδυ ως το πρωί
Και προτιμάω εσένα χωρίς ένα φαρδίνι
Παρά τον Χάρι Νιούελ με τον γάιδαρό του και τον κήπο του[1]

Αυτό είναι το τρυφερό ποιηματάκι που την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου του 1888 η μικρούλα Αϊλίν Βανς αφιέρωσε στον εξάχρονο Τζέιμς Τζόις, γνωστό στη γειτονιά ως "Sunny Jim", ο ηλιόλουστος Τζιμ δηλαδή.

Ο Τζέιμς Ογκάστα Τζόις δεύτερος γιος του Τζων Τζόις και της Μέι Μάρεϊ Τζόις γεννήθηκε στο Δουβλίνο στις 2 Φεβρουαρίου του 1882. Το 1907 δημοσίευσε μια μικρή ποιητική συλλογή με τον τίτλο Μουσική Δωματίου, το 1914 τους Δουβλινέζους, μια συλλογή διηγημάτων που συνέβαλε στο να καθιερωθεί ο όρος "το Δουβλίνο του Τζόις" και το 1916 Το Πορτραίτο Του Καλλιτέχνη.



Είναι όμως με την έκδοση του Οδυσσέα στα 1922 [2] που ο Τζέιμς Τζόις χαράσσει μια γραμμή στην παγκόσμια λογοτεχνία, μια τάφρο που χωρίζει το μυθιστόρημα, την ίδια την αφήγηση μάλλον σε πριν και μετά από το μακροσκελές, δυσνόητο και βαθύτατα γοητευτικό αυτό έργο του μεγαλοφυούς Ιρλανδού, ο οποίος έζησε σχεδόν ολόκληρη την ζωή του στην ηπειρωτική Ευρώπη.


Στον Οδυσσέα, του οποίου η κυκλοφορία απαγορεύτηκε για πολλά χρόνια στις ΗΠΑ και τη Βρετανία ως πορνογραφικού, ο Τζόις εισάγει για πρώτη φορά στην παγκόσμια λογοτεχνία την τεχνική του εσωτερικού μονολόγου. Ο πρωταγωνιστής Λεοπόλδος Μπλουμ περιδιαβαίνει το Δουβλίνο σε 900 περίπου σελίδες πλοκής που εκτυλίσσονται στο διάστημα μιάς μόνον ημέρας!!! Ποιας μέρας;
Μα της 16ης Ιουνίου 1904, 105 χρόνια από σήμερα.


Την επέλεξε ο Τζέιμς Τζόις γιατί ήταν η μέρα που βγήκε το πρώτο ραντεβού με τη μετέπειτα σύζυγό του Νόρα Μπάρνακλ. Τώρα πια που μετά από σκληρές αντιπαραθέσεις ο Οδυσσέας αναγνωρίζεται ως ένα από τα σπουδαιότερα έργα που γράφτηκαν ποτέ, η 16η Ιουνίου ονομάζεται διεθνώς Bloomsday, από το όνομα του ήρωα του Τζόις, και εορτάζεται σε πολλά μέρη του κόσμου, ιδιαίτερα φυσικά στο Δουβλίνο.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Στο James Joyce, Η Απόκρημνη Οψη Μιας Μεγαλοφυίας, Εντνα Ο' Μπράιεν, Νεφέλη Αθήνα 2002

[2] Μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή της έκδοσης του Οδυσσέα είναι ότι ο Τζέιμς Τζόις απαιτούσε το εξώφυλλο να έχει ακριβώς το χρώμα της ελληνικής σημαίας, το λεγόμενο "μπλε του κοβαλτίου". Και ο Παριζιάνος τυπογράφος του, Μορίς Νταραντιέρ, αναγκάστηκε να ταξιδέψει στην Ολλανδία και τη Γερμανία για να βρει το κατάλληλο χαρτί πάνω στο οποίο θα μπορούσε να αναπαραχθεί αυτό ακριβώς το χρώμα, με τα γράμματα του τίτλου στο λευκό των ελληνικών νησιών του Αρχιπελάγους . Εξω από το βιβλιοπωλείο της Σύλβιας Μπιτς κυμάτιζε μια ελληνική σημαία, προαναγγέλλοντας το μεγάλο γεγονός της έκδοσης του μυθιστορήματος που θα άλλαζε για πάντα τη γραφή...

ΥΓ: Στη φωτογραφία, ο Τζέιμς Τζόις με την εκδότριά του Σύλβια Μπιτς στο Παρίσι, στην πόρτα του βιβλοπωλείου με το εμπνευσμένο όνομα "Shakespeare and Company" που εκείνη διατηρούσε και είχε κάνει κέντρο των μποέμ στα βουλερβάτα.