Μια σκιαγράφηση του Δ. Πικιώνη από τον Αλέξανδρο Παπαγεωργίου-Βενετά

Του Σπυρου Γιανναρα

Φόρο τιμής στον αείμνηστο δάσκαλό του, Δημήτρη Πικιώνη, περιβαλλόμενος από το έργο του που εκτίθεται στο πλαίσιο μεγάλης αναδρομικής έκθεσης, στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς, απότισε προχθές το βράδυ ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς. Η ομιλία του με θέμα: «Ηθος και χάρισμα: Δημήτρης Πικιώνης, ο δάσκαλος» αποτελούσε συμπύκνωση του βιβλίου του «Δημήτρης Πικιώνης, ο δάσκαλος» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Σήμα». «Αποτολμώ, μετά από πενήντα χρόνια μια υποκειμενική σκιαγράφηση του ανδρός», πρόσθεσε εμφανώς συγκινημένος ενώπιον του πολυμελούς ακροατηρίου του.

Οπως και στο βιβλίο ο κ. Βενετάς σκιαγράφησε το πορτρέτο του δασκάλου/μύστη, παρουσιάζοντας το όραμα και τη θεωρητική του σκέψη, τον τρόπο διδασκαλίας, αλλά και εργασίας του επί του πεδίου. Στις σελίδες του κατορθώνει να «ζωντανέψει» τον άνθρωπο μέσα από την εξιστόρηση μικρών καθημερινών περιστατικών από τη ζωή στην Αρχιτεκτονική Σχολή Αθηνών, ενώ στην ομιλία του συμπλήρωσε την εικόνα μιμούμενος τη φωνή και τη στάση του σώματος του Πικιώνη.

Η διδασκαλία του δεν στηριζόταν στον προμελετημένο επιστημονικό λόγο, αλλά στη μετάδοση πείρας, λογικής και στοχασμού. Η μέθοδός του, σύμφωνα με τον κ. Βενετά, ήταν η σωκρατική μαιευτική. Με όπλα τη νύξη και την υποβολή, ο Πικιώνης οδηγούσε τους μαθητές του στην εξεύρεση της αρμόδιας, της ταιριαστής λύσης. «Αγαπούσα τον δάσκαλό μου και τιμώ με στοργή τη μνήμη του. Ομως, πολλά ερωτήματα που μου γέννησε η προσωπικότητά του παραμένουν αναπάντητα», επισημαίνει, συνοψίζοντας την κριτική του στάση απέναντι στον Πικιώνη.

Ο Παπαγεωργίου-Βενετάς κρατάει ως θησαυρόν πολυτίμητον την ανεπανάληπτη προσωπική σχέση δασκάλου-μαθητή, την οποία είχε την τύχη να ζήσει στη ζωή του. Εναν τρόπο διερευνητικής ενδοσκόπησης που οδηγεί στην αυτογνωσία. Αντιμετωπίζει ωστόσο με αρκετό σκεπτικισμό, ο οποίος αγγίζει ενίοτε τα όρια της αμφισβήτησης, το αρχιτεκτονικό του όραμα και έργο. «Εάν με ρωτήσουν εάν συνέβαλε πραγματικά στην αποκρυστάλλωση μιας νέας ελληνικής αρχιτεκτονικής, θα απαντήσω χωρίς δισταγμό: όχι. Ο Πικιώνης δεν κατόρθωσε –κατά τη γνώμη μου– να υποδείξει μια βατή οδό ούτε για τη σύνθεση νέων μορφών κατοικίας, αλλά ούτε και στην οργάνωση των οικισμών στην Ελλάδα», σημειώνει στο βιβλίο του.

Στη φωτό ο Δημήτρης Πικιώνης σχεδιάζει στον Αγιο Δημήτρη τον Λουμπαδιάρη. Παρακολουθούν "οι μαθητές του": ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς και ο Σάββας Κονταράτος.