O δικός μου Καλλικράτης1

Μεγάλη κινητικότητα υπάρχει στη Βοιωτία και όχι μόνο εν όψει των πληροφοριών που υποστηρίζουν ότι στο τέλος Μαρτίου θα δοθούν στη δημοσιότητα οι περιβόητοι χάρτες με τη νέα διοικητική διαίρεση της χώρας, η χωροταξική διάσταση δηλαδή εκείνου που αποκαλείται Σχέδιο Καλλικράτης.

Στις Θεσπιές συνέρχεται Δημοτικό Συμβούλιο αμφισβητούμενο ως προς τη νομιμότητά του και αποφασίζει ένα Χ σχέδιο συνένωσης -στο οποίο συμμετέχουν και οι Πλαταιείς (!) -αρχαιόθεν εχθροί των Θηβαίων. Στον Αλίαρτο οι ζυμώσεις είναι έντονες, οι υποσχέσεις έχουν δοθεί και δεθεί και διάφοροι wannabe καθοδηγητές υποδαυλίζουν τον ενδημικό στην Ελλάδα τοπικισμό.

Στον Ορχομενό ο φίλος μου ο Υπερήφανος είναι έτοιμος να ξεδιπλώσει τη σημαία της επανάστασης για να διατηρήσει τον δημαρχιακό του θώκο και στην Αράχωβα οι τοπικές αρχές προκρίνουν συνένωση με τους Δελφούς ή με τη Λιβαδειά. Στην ίδια την πρωτεύουσα της Βοιωτίας οι αρχηγοί των δημοτικών παρατάξεων με επικεφαλής τον Τσιφή δίδουν τη Δευτέρα κοινή συνέντευξη Τύπου, η οποία όπως η viotia πληροφορείται θα είναι περισσότερο τελεσίγραφο προς την κυβέρνηση παρά κλασική διατύπωση θέσεων και απόψεων για ένα όντως καυτό ζήτημα.

Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά; Γιατί παλαιόθεν είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα μπορείς να αλλάξεις τις αποφάσεις της διοίκησης με έξαλλες διαμαρτυρίες και με ευκαιριακές συμμαχίες. Γιατί στην Ελλάδα οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση το εικαζόμενο πολιτικό κόστος και όχι με κριτήρια τεχνοκρατικά και πολιτικά εν τέλει.

Είναι λογικά όλα αυτά; Σε καμία περίπτωση. Δεν είναι λογικό -και για μια χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας είναι πολυτέλεια- μια τόσο μεγάλης σημασίας απόφαση, μια τόσο εκτεταμένη μεταρρύθμιση να αποτελεί διελκυστίνδα μεταξύ κομματαρχών και πολιτευτών, προσωπικών στρατηγικών και μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, ψηφοθηρίας και μπακαλίστικων υπολογισμών. Δεικνύει πολιτική υπανάπτυξη τέτοιας βαρύτητας αποφάσεις να λαμβάνονται στο πεζοδρόμιο ή υπό την απειλή του πεζοδρομίου και των αποκλεισμών.

Πολλώ μάλλον όταν υπάρχουν ακόμη ζωντανά (για την ακρίβεια ημιθανή) μπροστά μας δύο παραδείγματα του τι συνέβη όταν η μικροπολιτική διαμόρφωσε διοικητικές δομές και αυτιδιοικητικούς θεσμούς.

Θυμηθείτε πρώτα τους αιρετούς νομάρχες το 1994: Μετά τυμπανοκρουσιών εισήχθη ο θεσμός που προικίστηκε στην αρχή με αρκετές εξουσίες. Δεν χρειάστηκε παρά ελάχιστα χρόνια για να μετατραπούν οι νομαρχίες σε εστίες διαφθοράς και συναλλαγής και λίγα περισσότερα για να αποψιλωθούν από όλες τις αρμοδιότητές τους και να καταλήξουν μετά το 2002 όχι απλώς διακοσμητικές αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις επιζήμιες για το δημόσιο συμφέρον...

Κατόπιν ενέσκηψε ο Καποδίστριας1, μια μεταρρύθμιση στο γόνατο -χωρίς σχέδιο, χωρίς πόρους. Μια διοικητική δομή που απέτυχε τόσο οικτρά ώστε η συνέχειά της δεν ονομάζεται -λόγω δυσφήμησης- Καποδίστριας2 αλλά Καλλικράτης δίνοντας αφορμή στον Ρούσσαρη να ισχυρίζεται -από προαίσθημα ίσως- ότι ο Καλλικράτης δεν ήταν μεγάλος αρχιτέκτων αλλά απλώς μεγαλολαμόγιο, ένας διαπλεκόμενος μπετατζής.

Ολα αυτά θα ήταν διασκεδαστικά αν δεν τα είχαμε όλοι οι πολίτες μαζί πληρώσει χρυσάφι. Πεδίο δόξης λαμπρό για τον υπουργό των Εσωτερικών κ. Ραγκούση είναι να συντάξει με τις υπηρεσίες του ένα απολογισμό. Τι ξοδέψαμε (και ακόμη ξοδεύουμε) τόσα χρόνια για τις αιρετές νομαρχίες και τι όφελος είχαμε; Πόσο μας στοίχισε ο Καποδίστριας1 και ποιο το κέρδος για τους πολίτες; Ολοι γνωρίζουμε τα αποτελέσματα. Δισεκατομμύρια ευρώ πεταμένα στον Πίθο των Δαναίδων και πολλές εκατοντάδες εκατομμυρίων στις τσέπες των επιτηδείων που δια-χειρίζονται τα ευρωπαϊκά προγράμματα ή που πολιτικώς προϊστανται σε κρίσμες δημόσιες υπηρεσίες.

Ολα όμως έχουν ένα τέλος. Ακόμη και η ικανότητα του πολίτη να πληρώνει και να συγχωρεί... Ο Καλλικράτης δεν πρέπει να αποτελέσει την επανάληψη ενός έργου που έχει ζημιώσει πολλαπλώς τη χώρα στο παρελθόν. Δεν μπορεί και πάλι να πριμοδοτηθούν οι λίγοι που απομυζούν σε βάρος των πολλών που παράγουν. Οφείλει ο Καλλικράτης να αποτελέσει ένα αναπτυξιακό εργαλείο για τη χειμαζόμενη ελληνική επαρχία, πόσω μάλλον στη δύσκολη εποχή που διανύουμε. Και από την άποψη αυτή δεν μπορούν τα νέα διοικητικά όρια των δήμων παρά να αντανακλούν την πραγματικότητα και την προοπτική που καλούνται να υπηρετήσουν.

Υπό αυτό το πρίσμα ο Καλλικράτης στη Βοιωτία είναι δυνατόν να λάβει μόνο δύο μορφές. Η μία, η πραγματικά επαναστατική, η ιδανική είναι εκείνη των δύο Δήμων στα όρια των παλαιών επαρχιών Λιβαδειάς και Θήβας. Η λύση αυτή εξασφαλίζει τη μέγιστη τοπική ανεξαρτησία στους οικισμούς κάθε μεγάλου Δήμου. Στο μυαλό μου το έχω κάπως έτσι: διατηρούνται οι υπάρχοντες Δήμοι και Κοινότητες με δικό τους προϋπολογισμό και μόνο για τα θέματα που ούτως ή άλλως απαιτείται διαδημοτική συνεργασία αποκτά βαρύνοντα ρόλο το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου. Αποφάσεις Τοπικών Συμβουλίων δεν ανατρέπονται παρά με αυξημένη πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο (λ.χ. τα 2/3). Η λύση αυτή απομειώνει πολλά από τα μειονεκτήματα της εκ νέου συγκέντρωσης των εξουσιών που επιχειρείται μέσω του Καλλικράτη.

Οι αποστάσεις δεν είναι μεγάλες καθώς κατά ευτυχή σύμπτωση η Λιβαδειά και η Θήβα κατέχουν κεντροβαρική θέση σε αυτή την οροθέτηση και εξάλλου δεν ενδιαφέρουν ιδιαίτερα αφού αφενός διατηρούνται οι δομές των υπαρχόντων ΟΤΑ για εύλογο χρονικό διάστημα και αφετέρου η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση θα αποτελέσει πραγματικότητα τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον στην περίπτωση που εισακουστεί η φωνή της λογικής και προκριθεί η λύση των 2 Δήμων στη Βοιωτία δεν θα υπάρξει καμιά αντίδραση, καθώς κανείς δεν μπορεί στα σοβαρά να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία της Θήβας και τη Λιβαδειάς.

Η δεύτερη περίπτωση που μπορεί με βάση τη γεωοικονομία και την προαγωγή του δημοσίου συμφέροντος να σταθεί -κάπως- στα πλαίσια της λογικής είναι εκείνη των 4 Δήμων. Με μικρές παραλλαγές έχει ήδη συζητηθεί και στη ουσία τέμνει τις δύο τέως επαρχίες στη μέση: δυτική Βοιωτία, Λιβαδειά, Θήβα, Οινόφυτα οι 4 ΟΤΑ. Το κύριο πλεονέκτημα αυτής της λύσης θεωρείται η εγγύτητα προς τον πολίτη, πράγμα που όπως δείξαμε δεν είναι όσο σημαντικό ακούγεται. Μέγα μειονέκτημα οι αντιδράσεις που θα προκληθούν για την πρωτοκαθεδρία στους μικρούς Δήμους της δυτικής Βοιωτίας και της άτυπης βιομηχανικής ζώνης.

Ολες οι υπόλοιπες λύσεις αποτελούν συμβιβασμό και προϊόν μικροπολιτικών βλέψεων όπως οιοσδήποτε γνώστης των βοιωτικών πραγμάτων και των πολιτικών ισορροπιών στον νομό μπορεί εύκολα να αντιληφθεί.

Θα επανέλθω.