Η τελευταία, κυριολεκτικά, ευκαιρία για τη χώρα να διασωθεί και να μην αποσαρθρωθεί κοινωνικά είναι μπροστά της. Μετά την εμμονή περί μη αναδιάρθρωσης πέρυσι που οδήγησε στο μνημόνιο, με επαχθείς όρους, και το στραγγάλισμα της οικονομίας η Ελλάδα έχει το επόμενο διάστημα την πιθανότητα να ανατρέψει την κατάσταση λόγω των συγκυριών.
Από την πρώτη στιγμή θεωρήσαμε ότι η λύση στο πρόβλημα του χρέους δεν είναι το νέο χρέος που θα έχει ως αποτέλεσμα το 2013 ως ποσοστό του ΑΕΠ να ανέλθει στο 140% έχοντας παράλληλα αφαιμάξει την οικονομία. Αυτό είναι το απόλυτο αδιέξοδο.
Τότε βέβαια η λέξη αναδιάρθρωση ήταν ταμπού αφού τα παπαγαλάκια των μίντια, είτε από άγνοια είτε από παροχή υπηρεσιών στα πραγματικά τους αφεντικά, εξόρκιζαν τη μη πληρωμή μέρους του χρέους. Τώρα φαίνεται η κατάσταση ωριμότερη και το θέμα συζητείται ευρέως στους ευρωπαϊκούς κύκλους. Το σκεπτικό της λύσης βέβαια πάλι είναι σε λάθος κατεύθυνση αφού η μεγάλη πλειοψηφία των ομολόγων δεν πρόκειται να προσφερθεί στο 60-70% της ονομαστικής αξίας τους, ώστε να τα αγοράσει η χώρα και έτσι να μειώσει το χρέος της κατά π.χ. 30%.
Το μεγαλύτερο κομμάτι του χρέους κατέχεται από χαρτοφυλάκια τραπεζών, οι οποίες συνεχίζουν να τα αποτιμούν στην ονομαστική τους αξία και δεν έχουν την πολυτέλεια να τα πουλήσουν στο 70% χωρίς νέες τεράστιες αυξήσεις κεφαλαίου, δηλαδή κρατικοποίηση.
Προσθέστε σε αυτό ότι αν ανακοινωθεί επισήμως ότι όλα τα ομόλογα αγοράζονται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, π.χ. στο 75, η αγορά αμέσως θα ανεβάσει τις τιμές.
Άρα οι πληροφορίες που διέρρευσαν όλη την προηγούμενη εβδομάδα, και υποτίθεται προκάλεσαν την εκτόξευση των περιφερειακών αγορών, είναι φρούδες ελπίδες των ιθυνόντων που παλεύουν να λύσουν το πρόβλημα χρέους, πιεζόμενοι από τους τραπεζίτες οι οποίοι θέλουν οι αξίες να κρατηθούν ψηλά αλλά και να διατηρήσουν τις συμμετοχές τους στις τράπεζες. Και την πίτα και τον σκύλο.
Για την χρηματιστηριακή αγορά τώρα, παρότι λύση μακροχρόνια δεν θα δοθεί αν δεν ματώσουν οι απανταχού ομολογιούχοι, αυτό δεν σημαίνει ότι τα χρηματιστήρια και δη το ελληνικό, μετά από τέτοια πτώση δεν μπορεί να συνεχίσει να κινείται υψηλότερα αφού, διαγραμματικά και μόνο, έχει ικανοποιητικό περιθώριο ανόδου.
Ειδικά για μετοχές, πλην των τραπεζών. Πλέον το παραμύθι τόσων ετών με την δήθεν ευρωστία των τραπεζών και τα φανταστικά τους κέρδη από δάνεια, που δεν θα πληρωθούν ποτέ, έφτασε στο τέλος του και όχι μόνο για τις ελληνικές. Ακόμη και οι κινέζικες τραπεζικές μετοχές, σε μία οικονομία που τρέχει με 10%, χωρίς χρέη, έχουν υστερήσει δραματικά τα τελευταία 2 χρόνια. Αυτό κρατήστε το για αργότερα, για το κατά πόσο η ανάπτυξη της Κίνας θα συνεχίσει με ανάλογους ρυθμούς τα προσεχή χρόνια, μετά τα τελευταία φαινόμενα φούσκας στην αγορά κατοικίας. Κρίση θα δημιουργηθεί και εκεί απλά θα είναι λιγότερο επώδυνη και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την νέα φάση ανάπτυξης.
Σε αντίθεση με τον γερασμένο δυτικό πολίτη, κουρασμένο αφού έχει σχεδόν τα πάντα σε επίπεδο υλικών αγαθών και επιβαρυμένο από υπέρογκα χρέη που δεν μπορεί να αποπληρώσει, ούτε πλέον καν να εξυπηρετήσει.
Το χρέος είναι υπέρογκο. Αν βρεθεί μια λύση για την Ελλάδα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί ανάλογη στην Ισπανία που έχει πολλαπλάσιο μέγεθος, ανεργία σχεδόν 20% και τις τράπεζες με κολοσσιαίους σκελετούς από τα στεγαστικά δάνεια που δεν αντιμετωπίζονται με διαγραφές.
Η πραγματική εξυγίανση του συστήματος μπορεί να γίνει μόνο με γιγάντιες χρεοκοπίες που θα επιφέρουν σεισμικές δονήσεις στις οικονομίες και απώλειες στους κατέχοντες με παράλληλη κεφαλαιοποίηση των τραπεζών από τα κράτη για να εξασφαλίσουν τα 100.000 ευρώ σε κάθε καταθέτη που έχουν υποσχεθεί. Αυτή η λύση είναι επίπονη, έχει τα ρίσκα της, αλλά θα διαμορφώσει συνθήκες παγκόσμιας ηρεμίας για τις επόμενες δεκαετίες. Μπορεί να γίνει με παγκόσμια συμφωνία διότι ο ένας χρωστάει στον άλλον στην Ευρώπη και όλοι στο τέλος χρωστάνε στους Ασιάτες.
Η ανοδική κίνηση λοιπόν της αγοράς δεν οφείλεται σε καμία διαφαινόμενη λύση απλά η μικρή εισροή κεφαλαίων από τους απηυδισμένους με τόκο 1%, είναι ικανή να ωθήσει τα χαρτιά υψηλότερα αφού στα τρέχοντα δεν υπάρχουν ουσιαστικοί πωλητές. Οι θιασώτες των χαρτιών που σε κάθε ευκαιρία έβλεπαν τον πάτο είναι ήδη μέσα σε σαφώς υψηλότερα επίπεδα και περιμένουν.
Από την άλλη πλευρά το ελληνικό χρηματιστήριο δεν έχει βάθος. Αν εξαιρεθούν οι τράπεζες που λόγω της έκδοσης δισεκατομμυρίων νέων μετοχών και των επικείμενων νέων αυξήσεων δεν μπορούν να είναι ατμομηχανή όπως παλιά, η αγορά περιορίζεται σε λίγες δυναμικές ιδιωτικές επιχειρήσεις για τις οποίες όμως αν δεις τις υποχρεώσεις τους τρομάζεις. Τα κρατικά χαρτιά έχουν ένα ενδιαφέρον αφού υποχρεωτικά θα σουλουπωθούν ως εταιρείες και πρέπει να πουληθούν.
Από εκεί και πέρα είναι ο θάνατος του εμποράκου. Η κατανάλωση, ανεξαρτήτως τι θα γίνει τελικά με το χρέος, θα μειώνεται.
Οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων υπό αυτές τις συνθήκες έχουν μεγάλα περιθώρια πτώσης. Ειδικά τα ακίνητα, τα οποία ενσωματώνουν σήμερα ένα premium ασφάλειας σε ενδεχόμενο επιστροφής στη δραχμή ή κατάρρευσης του ευρώ. Διαφορετικά είναι πολύ ακριβά. Οι μέσες τιμές οικιστικών και επαγγελματικών ακινήτων είναι τουλάχιστον διπλάσιες από τις αντίστοιχες γερμανικές.
Η Γερμανία έχει καθηλώσει τιμές και μεροκάματα στα επίπεδα περίπου προ εικοσαετίας, η Ελλάδα για να ανακτήσει μέρος της ανταγωνιστικότητας εντός του ευρώ και χωρίς την δυνατότητα υποτίμησης πρέπει να γκρεμιστούν οι τιμές.
Αυτό φαίνεται εκ πρώτης θετικό για την υλοποίηση επενδύσεων αλλά οι αντοχές του τραπεζικού συστήματος από νέες επισφάλειες, που θα προκύψουν μοιραία, δεν είναι μεγάλες.
Από βραχυχρόνια κερδοσκοπική σκοπιά δεν μπορείς διαφωνήσεις με όποιον αγοράζει σήμερα ακόμη και αν τα επιχειρήματα είναι λανθασμένα. Αυτό απέχει, όμως, παρασάγγας από το σενάριο που θέλει την αγορά να καλπάσει γιατί βρέθηκε η λύση.
Αν η χώρα δεν διαγράψει μέρος των χρεών της και συνεχίσει να πληρώνει τους ανάλογους τόκους, ακόμη και μικρότερους, το χρηματιστήριο δεν έχει καμία τύχη για μελλοντική καλή πορεία. Οι οφειλόμενοι τόκοι θα πνίξουν την πραγματική οικονομία και πάντα θα υφίσταται το φάσμα της χρεοκοπίας μη επιτρέποντας την αγορά να ανασάνει.
Αυτή η ανοδική αντίδραση μπορεί ίσως να εξηγηθεί από τη διάθεση για διαγραφή του χρέους η οποία θα λειτουργήσει εξυγιαντικά και θα δώσει μια προοπτική με την προϋπόθεση της δια ευρωπαϊκού ροπάλου δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Αυτή η λύση , εξόχως πολιτική, απαιτεί ευρύτητα πνεύματος, και διάθεση από τους πλούσιους (μέτοχοι τραπεζών, κατέχοντες τα ομόλογα) να πληρώσουν το ανάλογο τίμημα για τις λανθασμένες επιλογές τους. Σε τελική ανάλυση αυτό είναι και το δίκαιο.
Οι τράπεζες πρέπει να κάνουν νέες μεγάλες αυξήσεις κεφαλαίου λόγω των ζημιών που θα τα καταγραφούν από τα ομόλογα στηριζόμενες από τα κράτη. Έτσι τα βιβλία τους θα αποκτήσουν εικόνα εγγύτερη στην πραγματικότητα και οι τραπεζίτες θα έχουν ένα ρευστοποιήσιμο περιουσιακό στοιχείο στις τιμές αγοράς.
Σήμερα το σύστημα κοροϊδεύει τον εαυτό του θεωρώντας ότι τα ομόλογα αξίζουν όσο εκδόθηκαν. Αποτέλεσμα αυτού είναι η παγωμένη οικονομία αφού οι τραπεζίτες δεν δανείζουν γνωρίζοντας τον σκελετό που έχουν στην ντουλάπα αλλά και τους υπόλοιπους από τα επιχειρηματικά δάνεια κ.λπ. Σε αυτή την περίπτωση όμως, σημαίνει ότι θα ζημιωθούν οι υφιστάμενοι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών, οι οποίοι θα δουν την συμμετοχή τους να μηδενίζεται, από την έκδοση των νέων μετοχών. Επιπλέον, οριστικά θα καταγράψουν την απώλεια και στα ιδιωτικά τους χαρτοφυλάκια από την απαξίωση των ομολόγων. Αυτός είναι και ο λόγος που πιέζουν προς τη μη αναδιάρθρωση μη έχοντας όμως να προτείνουν αξιόπιστη λύση, απλά δεν θέλουν να πληρώσουν το λογαριασμό.
Το επιχείρημα ότι κινδυνεύει το τραπεζικό σύστημα από την αναδιάρθρωση είναι αστείο, το αντίθετο συμβαίνει, σήμερα κινδυνεύει που ξέρουμε ότι οι τράπεζες έχουν τόσους σκελετούς και περιορισμένα κεφάλαια να ανταπεξέλθουν. Το τραπεζικό σύστημα στηρίζεται στην πίστη, αυτή δεν μπορεί να υπάρξει εθελοτυφλώντας.
Μόνο το σπάσιμο του αποστήματος μπορεί αν δημιουργήσει εξυγιαντικά και να κινήσει και ιδιωτικά κεφάλαια για επενδύσεις.
Δυστυχώς όμως οι πλούσιοι , οι οποίοι εκλέγουν και τις κυβερνήσεις για να αποφασίζουν για τους ίδιους, θέλουν να πληρωθούν όλα τα χρέη που οφείλονται σε αυτούς.
Αυτή είναι και η ανθρώπινη φύση, η πλεονεξία είναι βασικό της χαρακτηριστικό. Είμαστε στο τελευταίο στάδιο του απόλυτου μαζέματος πλούτου, ένα βήμα πριν την εξέγερση των μαζών η οποία θα συμβεί είτε γιατί θα τους αφαιμάξουν μέχρι τελευταίας ρανίδας είτε γιατί θα τους χαρίσουν το χρέος μέσω τυπώματος νέου χρήματος αλλά δεν θα μπορούν να ζήσουν λόγω πληθωρισμού. Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο.
Θα περιμέναμε λόγω της προόδου του ανθρώπου και της μελέτης της ιστορίας τα σφάλματα να μην επαναλαμβάνονται, φαίνεται όμως ότι τα ένστικτα πλεονεξίας είναι τόσο δυνατά που υπερισχύουν δεύτερων σκέψεων κοινωνικής αλληλεγγύης.
Κλασσικό παράδειγμα οι συζητήσεις των πλουσίων ελλήνων ότι η χώρα τους γδέρνει πλέον φορολογικά με τα νέα μέτρα. Ξέχασαν ότι 30 χρόνια δεν πληρώνει κανείς εφορία ή πληρώνει ελάχιστη.
Μερικά παραδείγματα, εντός παρένθεσης τι ισχύει στη δυτική Ευρώπη. Αφορολόγητα τα μερίσματα (προστίθενται στη φορολογική κλίμακα), πώληση μετοχών μη εισηγμένων με φόρο 5% επί του ποσού (προστίθενται στην κλίμακα με κάποια έκπτωση), αφορολόγητα χρηματιστηριακά κέρδη (αυτοτελής φορολόγηση 25%), φόρος τόκων 10% (αυτοτελής φορολόγηση 25%) και αυτά για όσους τα δήλωναν. Σε οποιοδήποτε άλλο δυτικό ευρωπαϊκό κράτος αν ζούσαν θα είχαν 30% -50% λιγότερα χρήματα από αυτά που έχουν σήμερα.
Το γδάρσιμο λοιπόν είναι ότι επιβλήθηκε κάποια φορολογία, όντως υπερβολική, στην ακίνητη περιουσία και αντικειμενικά κριτήρια γιατί το κράτος δεν εκσυγχρονίστηκε για να έχει δίκαιους φορολογικούς μηχανισμούς.
Αυτό όμως δεν συνέβη διότι οι πλούσιοι δεν πλήρωναν φόρους; Ποιοι ήταν οι φοροφυγάδες; οι όντως ράθυμοι κατά πλειοψηφία δημόσιοι υπάλληλοι; Ποιου το βιοτικό επίπεδο υποβαθμίζεται σήμερα βάναυσα; Μα του ιδιωτικού υπαλλήλου και του δημοσίου που δεν χρηματίζεται για να αντικαθιστά την απώλεια του εισοδήματος του.
Όλοι λοιπόν βολεύτηκαν , οι μεν εργαζόμενοι υποτυπωδώς και οι δε μη πληρώνοντας φόρους, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα ήταν πολύ μικρή κάστα για να τους δοθεί σημασία και στηριζόταν από τους συγγενείς τους που εργάζονταν στο δημόσιο…
Δυστυχώς αυτά ακούγονται αρκούντως κομμουνιστικά, διότι αυτό ήταν το πλέον αποτυχημένο μοντέλο κοινωνίας. Έτσι είναι η ανθρώπινη ιστορία όμως όταν ο πλούτος συγκεντρώνεται, ακολούθως, με βίαιο τρόπο, αναδιανέμεται. Δεν ξέρω ποιος θα είναι ο νέος Αϊζενστάιν να φιλμάρει το καινούργιο 1917.
Πάντα θεωρούσα ότι η δια του πληθωρισμού προσωρινή φυγή από τα προβλήματα χρέους είναι η πιο πιθανή καθώς δεν δημιουργεί ορατούς εχθρούς για το πόπολο. Στις Η.Π.Α. το τύπωμα έχει ξεκινήσει δια τυμπανοκρουσιών και επευφημιών από το κατεστημένο. Και τι άλλο να γίνει δηλαδή; 300% είναι το χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ αν προστεθούν οι μελλοντικές υποχρεώσεις για συντάξεις και περίθαλψη. Ευτυχώς έχουν τα ισχυρότερα μίντια και στρέφουν την προσοχή στην Ευρώπη ή όπου αλλού.
Αυτό προεξοφλούν οι αγορές και οι μετοχές ανεβαίνουν. Αν πίστευαν ότι τα χρέη θα πληρωθούν, μέσω της απαιτούμενης αύξησης φορολόγησης οι δείκτες θα ήταν χαμηλότερα από τα χαμηλά του 2009.
Σε αυτό το περιβάλλον η χειρότερη επένδυση δείχνουν τα ομόλογα και η παραμονή σε μετρητά.
Οι μετοχές φαίνονται αδιάφορες επειδή είναι ακριβές ή έχουν ενσωματώσει ένα περιβάλλον λογικού προς υψηλού πληθωρισμού. Χρυσός παραμένει η απόλυτη επιλογή για ασφάλεια σε κάθε σενάριο. Ακίνητα στη Γερμανία και σε αναδυόμενες αγορές που δεν έχουν εξακοντιστεί οι τιμές.
Επανερχόμενοι στα της Ελλάδας η χώρα πρέπει να πιέσει προς συνολική λύση διαγραφής χρέους με κόστος τους ομολογιούχους και όχι την στήριξη των φορολογουμένων. Αυτό που είπε δειλά η Μέρκελ να γίνει από το 2013 και εξαπολύθηκαν μύδροι εναντίον της. Είναι τυχαίο ότι έχει στοχοποιηθεί από τους πάντες στην Ελλάδα και όχι μόνο και δη από τους τραπεζίτες;
Η αποχαύνωση του Έλληνα είναι παροιμιώδης και συντάσσεται με την κοινή συνισταμένη των δελτίων ειδήσεων ή καλύτερα την μοναδική συνιστώσα γιατί δεν υπάρχει διαφορά. Το πνεύμα: «Καταστροφική θα είναι η διαγραφή χρέους δεν θα έχει γάλα για τα παιδιά σας την άλλη μέρα»
Στις άλλες χώρες κάτι κινείται, υπάρχει μια αντίδραση, στην Ιρλανδία η κυβέρνηση δεν άντεξε, πάει σε εκλογές, οι Ιρλανδοί , φρέσκοι στο μηχανισμό ήδη έθεσαν το θέμα για μείωση των επιτοκίων. Οι Έλληνες που είναι;
Στην Ουγγαρία που πήγε το ΔΝΤ νωρίτερα από την Ελλάδα, η τότε κυβέρνηση πήρε μονοψήφιο ποσοστό στις εκλογές και πολλά άλλα παραδείγματα του πρόσφατου παρελθόντος καταδεικνύουν ότι οι λαοί αντέδρασαν. Μέχρι και η Ισλανδία αντέδρασε, αρνούμενοι οι πολίτες να πληρώσουν για το σώσιμο τράπεζας που πλήρωνε μεγάλα επιτόκια σε καταθέτες εκτός Ισλανδίας.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο λαός έχει δίκιο ή ότι φταίει η κυβέρνηση της Ιρλανδίας για το σημερινό χάλι αλλά καταδεικνύει μια μαχητικότητα και διάθεση αλλαγής πορείας. Σε τελική ανάλυση ο Έλληνας χρεοκόπησε γιατί του άρεσε η ξάπλα η καλή ζωή και να δουλεύει στο δημόσιο. Η κελτική τίγρη, το ευρωπαϊκό θαύμα καινοτομίας , με 15% φορολογικό συντελεστή γιατί χρεοκόπησε;
Συμπερασματικά αν συνεχιστεί το άρμεγμα των μισθωτών στο βωμό της πληρωμής των χρεών το φάσμα της κατάρρευσης θα έρθει πιο κοντά.
Θα πάω ένα βήμα παραπέρα, όπως πέρυσι το Μάιο, η μη κήρυξη αδυναμίας μέρους του χρέους ήταν απαγορευμένη λέξη, ενώ ήταν η μόνη οριστική λύση που τώρα συζητείται ευρέως, έτσι θα συζητείται ευρέως η επιστροφή στη δραχμή ως έξοδο από το τέλμα.
Η χώρα έτσι προχώρησε τόσες δεκαετίες, είναι ο μόνος τρόπος να φτιάξει παραγωγικό ιστό, οι έλληνες να επιστέψουν στην καλλιέργεια, να εκτιναχθεί ο τουρισμός και όποιος έχει διάθεση για δουλειά θα προοδεύσει. Αν συνδυαστεί με την απαραίτητη δημοσιονομική πειθαρχία και την απαγόρευση του τυπώματος χρήματος, μπορεί να γίνουν θαύματα.
Τα «BMW και Mercedes» ας γίνουν πανάκριβα δεν θα είναι η συντέλεια, ούτως ή άλλως και τώρα απλησίαστα γίνονται λόγω φόρων και περιορισμού του εισοδήματος.
Αποδέχομαι a priori ότι αυτό το σενάριο είναι σε ένα βαθμό ουτοπικό, όχι γιατί δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας , το αντίθετο, απλά διότι χρειάζεται σοβαρούς πολιτικούς με όραμα και πειθαρχία δηλαδή σοβαρούς πολίτες…
Ι. Π. ΤΟΥΤΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.capital.gr
